Monday, June 30, 2014

Хүүхдийг таргалалтаас сэргийлэх нь

Өнөөдөр сонин гарчиглаж суусан чинь ийм нийтлэл байна. Гол санаануудыг нь блогтоо орчуулж орууллаа.

Эрүүл мэндийн газраас явуулсан судалгаагаар 2006 оноос хойш хүүхдийн таргалалт харьцангуй буух хандлагатай байсан чинь сүүлийн 3 жил өсөх тийшээ хандаж байна.

BMI (body mass index )буюу биеийн жингийн үзүүлэлтийн хувь өндөр байх тусам таргалалттай байна гэж үзнэ.

Өсвөр насны хүүхдийн таргалах шалтгааныг судалсан профессор Арисака нь Точиги мужид төрсөн 1250 хүүхдэд хийсэн судалгаагаар 3 нас хүртэлх хугацаандаа таргалалттай байсан бол өсвөр насандаа таргалах магадлал өндөр болдог гэж үзсэн байна. Жишээ нь 13 насны таргалалттай хүүхдүүдийн 50 хувиас дээш нь 3-с өмнөх насандаа таргалалттай байсныг тогтоосон байна.

Ийнхүү таргалах шалтгаануудад
1. Эцэг эхийн BMI өндөр
2. Цэцэрлэгт явдаггүй
3. Нэг өдрийн унтлагын цаг 10 цагаас доош
4. Өглөөний цай уудаггүй
5. Шарсан хуурсан зүйл их иддэг
6. Чихэрлэг амттан их иддэг
7. Гадаа тоглодоггүй.
8. Зурагт болон кино их үздэг. ( 1 өдөрт 2 цагаас дээш зурагт үзэх)

Мөн бага насны хүүхэд бага зэргийн мариалаг байх нь хөөрхөн гэж үздэг хүмүүс их байдгаас 3 нас хүртэлх хүүхдийн таргалалтыг тэр бүр тоохгүй орхих нь элбэг.

Бага насандаа тарган байсан хүүхдүүдийн 25 хувь нь насанд хүрсэн хойноо ч таргалах магадлалтай байдаг.

гэнэ шүү хүмүүс ээ. Тэгэхээр хүүхдээ нэг их мариалаг байлгах гэсний хэрэггүй л юм шиг байна. Томроод гуалиг болох гэж хамаг нервээ барах байх шүү над шиг хэхэ.

Friday, June 27, 2014

Нүүр ном-р сонин сайхан?

Нүүрном-д зугаатай хэл шинжлэл гээд бүлэг байна аа. Гишүүнээр элсэв. Тэгсэн заримдаа арай ч дээ гэмээр мэдээжийн  үгнүүдийг асуух юм. Тэгээд л талцаад сэтгэгдэл бичсэнийг нь хараад, мэддэг үгээ хүртэл юу билээ? гэж эргэлзэж ч  үзэх.

6 сарын 1-ний талбайн зургийг харав. Өмнөх жилүүдээс огтхон ч дээрдээгүй байна. Хог бас дахин хог л байна лээ. Хогоо гэртээ авч хариад хаях ухамсар суугаагүй л байх.

Монголд ажиллаж амьдардаг япончуудын нийгэмлэгээс жил бүр уламжлал болгон зохиодог "хог түүх", "цэцэг тарих" арга хэмжээний зургийг харлаа. Сэтгэгдэлд нэгэн япон хүн "Бидний энэхүү үйл ажиллагаа тун удахгүй монгол хүмүүсийн сэтгэл зүрхэнд хүрэн, монголчууд бас хотоо хайрлах, хамгаалах сэтгэхүйтэй болно гэдэгт найдаж байна" гэсэн байлаа. Өөрийн эрхгүй олон олон монголчууддаа хүрээсэй гэж share хийлээ.

ЖАЙКА, Монгол-Япон төв зэргээс явуулж буй соёлын арга хэмжээний тухай зарлалыг бас л share хийдэг. Нэг ч гэсэн монгол хүн амралт чөлөөт цагаа танин мэдэхүйд зориулж өнгөрүүлээсэй гэсэндээ тэр.

Сая нэг хэсэг газар өмчлөлийн тухай хуулийг эсэргүүцсэн хөдөлгөөнд өөрийн зүгээс их л идэвхитэй оролцов. Энд тэндээс олж уншсан зүйлээ бүгдийг нь шахуу л share хийлээ. Зарим нэг найзуудад төвөгтэй байсан байж магад. Уучлаарай хэхэ.

Төмөр замын тухай бас их шуугиад байна. Ер нь бүх баялгаа гадагш нь зөөгөөд, үр хүүхдэд минь хов хоосон нутаг л  үлдэх гээд байгаа ч юм шиг. Газар ч үлдэх юм уу бүү мэд.
Цацрагийн хаягдалтай, хоосон,  ер нь ямар гээчийн эх орон үлдээх гээд байна гэж бодохоор... За за бичих гэхээр сонин болж байна. Болилоо.
Цацрагийн тухай эсэргүүцэл хөдөлгөөний тухай идэвхийлэн  share хийж байна.

Candy crush-ын амь гуйсан бүх найзууддаа амь бэлэглэв. Минийх бас автоматаар амь гуйгдаад байдаг юм шиг байна лээ. Бэлгэнд ирээд, сэтгэл хөдлөх юм. Хэ хэ. Бас өөр тоглоомын урилга ч их ирэх юм. Урдахаа яая гэж байж гээд би огтоос зөвшөөрөхгүй л байна. Хааяа нэг харж байхад ганц л байхад хангалттай. Одоо жаахан уйдаад, тоглоё гэж бодохоо больсон.

Хүмүүс үйлдэл бүрийнхээ зургийг оруулахаар нь хааяа бас дуурайж үзэж байна. Охидынхоо зургийг оруулж, охидоороо л нүүр номоо гоёх юм дөө гэж.

Өө тийм, хааяадаа уран бүтээлээрээ гоёдог доо.

Wednesday, June 25, 2014

Ой хэнд ашигтай вэ?

За наадам дөхөөд энд тэнд баахан ой болно. 2 бурхан минь бас ойтой, ойнд явна.

Гэхдээ энэ ойг байна шүү дээ, жаахан учир жанцантай тэмдэглэмээр байна л даа.

Хэдэн жилийн өмнө нэг аймгийн ой боллоо л доо. Баахан медаль хийлгэжээ. Тэрийгээ баруун солгойгүй цацсан. Хаа байгаа манайд хүртэл хоёр ч ирсэн. Угтаа бол цол тэмдгийг чинь төрийн ордондоо ерөнхийлөгчөөсөө  сүр жавхлантайгаар гардан авдаг гэдэг соц ойлголттой байсан чинь, энгийн нэг хүнд дайгаад л явуулчихдаг болсон байна шүү дээ, ардчилалын ачаар.

За дээрээс нь дурсгалын зүйл. Бас л манайд ирсэн. Гэм нь хагараад уначихсан.

Дээрх одон медаль, хятадаас хямдхан оруулж ирсэн шавар зүйл дээр тэр аймгийн, тэр сумын тэдэн жил гэж бичиж хүмүүст тарааж байхаар арай л өөрөөр сэтгэмээр байх юм.

Өөрөөр сэтгэнэ гэхээр мод тарих юм. Тэрийгээ арчилж мэдэхгүй, хатаагаад, гандаагаад байхгүй болчихно.

Болоогүй ээ дээрх зүйлсээ хийх гэж нутгийхаа иргэдээсээ хандив гээд л гуйлга гуйчих юм. Бүр гадаадад байгаа хүмүүсээс хүртэл хандив нэхээд л явж байсан.

Бас болоогүй ээ ойн өдрөөр нь хотоос баахан дарга цэрэг очно. Тухайн нутгаас нэр дэвшиж гарсан гүзээтэнгүүд. Тэд нарынхаа бараанаар өнөө "ширээнийхээ бүтээлгээ дэвсээрэй, шинэ халаадаа өмсөөрэй" гэгч нь болно.

За бас юу гэчихвээ? наадмаар 5 хоног амарна гэсэн үү? Дуу хуур, найр наадам гээд л ард түмнийхээ баруун тархийг л илүү хөгжүүлчих гээд байх бололтой юм. Найр наадам, дуу хуур багадаагүй л баймаар.

Японд ямарваа нэгэн ойг тэмдэглэхдээ хэрхэн яаж тэмдэглэдэг тухай цаг зав гарвал бичимз...

Дадлага

10 жилийн суурь боловсролын нэг агуулгад нь ажлын байран дахь дадлага ордог юм байна.

1.  Бага сургуулийн сурагчид тухайн орон нутагт нь үйл ажиллагаа явуулдаг үйлдвэр, аж ахуйн нэгж, төрийн байгууллага гэх мэт газарт рчиж танилцах дадлага хийнэ. Ингэхдээ нэг ангийн сурагчид бөөнөөрөө явна. Танилцах дадлага хийх газрын хэн нэгэн албан тушаалтан нь өөрийн байгууллагаа танилцуулна. Үдээс өмнө дөө эсвэл үдээс хойшдоо дуусна.

2. Дунд сургуулийн 2-р ангийн сурагчдын ажлын байран дахь дадлага. Энэ нь бага сургуулиа бодвол, арай дэлгэрэнгүй, урт цагаар буюу ихэвчлэн хоёр өдрөөр хийнэ. Ирээдүйд хүүхэд ямар мэргэжил эзэмших вэ гэдгээ бодож эхлэх үе нь гэж үздэг бололтой юм. Хоёр хоёроороо нэг байгууллагад очиж дадлага хийнэ. Мэдээж хүлээж авах байгууллагадаа урьдчилан мэдэгдэж, хамтарч ажиллах хүсэлтээ тавин зөвшөөрөл авна. Цэцэрлэг, гэр ахуйн барааны дэлгүүр, албан контор, онгоцны буудал, гал команд гэх мэт. Мөн хувийн хэвшлийн жижиг газрууд ч хамтарч ажилладаг гэнэ. Үүнд бялууны газар, талхны цех, гуанз орно.

Мэдээж хүүхдүүд л болсон хойно ажлын байраа голж шилнэ. Эхлээд хүсэлтээ гаргаж багшдаа өгнө. Анги даасан багш нь бусад багш нартай зөвлөлдөөд, хаана хуваарилахаа шийднэ. Очих дуртай газруудад идэш уушны газрууд ордог гэнэ. Цэцэрлэгт эхний өдрийн өглөө цоглог гэгч нь очоод, орой нь ядарч үхэх гэж байгаагаа гайхсан хүн л байдаг гэнэ дээ. Хэ хэ. Аргагүй ч биз дээ? Жаахан хүүхдүүд харин ч нэг сайн ноолдог байх. Бага зулзага лав орой нь " агаа эгээ нартай морь болж тоглоод" гэж байсан. Ккк

Өнөөдөр манай ажил дээр бас хоёр сурагч ирсэн. Манайхан хийлгэх ажлаа бэлдээд тавьчихсан, хийлгэсэн. Маргааш хоёр эрэгтэй сурагч ирнэ. Америк, хятад, монгол гэсэн орны хүмүүс ажилладагийнх юу билээ? Тэдгээр хүмүүстэйгээ танилцуулаад хооронд нь хөөрхөн асуулт хариултын цаг гаргаад өгчихөж байна лээ. Дээрээс нь солонгос, хятадаас дадлагажигч ирчихсэн япон хэлний хичээл хийж байгаан. Асуулт хариултын цагаар, дадлагажигч нарт япон хэлний хичээл болоод, 2 сурагчдад нийгмийн? газарзүйн? хичээл болчихож байна.

Гэх мэтчилэн ажлын онцлогоос хамаараад хүүхдүүд тэдгээр ажлын тухай мэдээлэл, төсөөлөлтэй болсны үндсэн дээр цаашид суралцах чиглэл, мэргижлээ сонгодог бололтой юм.

Хэрхэн дадлага хийснээ эргээд багш болон ангийнхандаа тайлагнана. Тэрэн дунд Монгол гэдэг 6 үсэг маань явж байх нь дээ. Мундаг уу? Мундаг хэхэ.

Thursday, June 19, 2014

Үзлэг

Цэцэрлэг сургуульд эрүүл мэндийн үзлэг болдог гэж улиг болтол бичсэн байж магадгүй шүү. Энэ удаад бага зулзагын цэцэрлэг ээлжит шүдний үзлэгээ хийсэн байна. Шүдний эмч урьж ирүүлээд, үзлэгт хамруулна. Хорхойтой шүдтэй бол тусад нь бичгээр мэдэгдээд, үзүүлэхийг сануулна. Бага зулзага одоохондоо эрүүл гэж гарав. Оройд шүдээ угаа гэж үглэдгийн, угааж өгдгийн ач гавъяа гарч л байна.
Бага сургуульд шүднээс гадна харааны шалгалт жил бүр байна. Том зулзага шил зүүдэг л дээ. Яг яагаад хараа нь муудсаныг хэлж мэдэхгүй ч. Ном их уншсан, багадаа гадаа цугтаа толох хүүхэд байхгүй гэртээ л ганцаараа тоглодог байсан, зураг зурж байна гэж цаас их шагайсан зэргээс үүдэлтэй хараа нь муудсан байх гэж боддог юм. Мөн японд монгол шиг сайхан уудам тал, алсыг хараад сэтгэл санаа, хараа амрана гэж байхгүй юм даа гэж. Хаашаа л харна байшин, барилга.
Одоо цаг зав л гарвал охидоо дагуулаад байгальтай харьцах тал дээр нь анхаарч байна даа. Эндээ л өргөн гэгдэх газар очих. Цэцэг хуар үзэх, уул хадаар зугаалах гээд л.
Нээх сайхан уудам талдаа очоод тэрлэгээ дэлгэж байгаад л тэрийж хэвтэхсэн. Ккк. Улаанбаатарчууд та нар ч гэсэн хааяадаа хөдөө хээр очиж дээлээ дэлгээд л тэрийгээрэй. Эрүүл мэндэд чинь бага ч атугай сайн шүү.

Донтохоос сэргийлэх (охид)

За хөвгүүдээс илүү янз бүрийн эрсдэлд өртчих гээд байдаг нь охидууд. Охид нь  хөвгүүдээ бодвол бие бялдрын хувьд ч, сэтгэл санааны хувьд ч өсөлт нь хурдан байдаг. Хөвгүүдийг бодвол байлдаантай, хядаантай тоглоом тоглоод байдаггүй. Харин эсрэгээрээ хайр дурлал, шивнээ ярианд дуртай.
Японд line гэж байдаг юм. Тэрнийг хэрэглэснээр нэлээд хэдэн охид бүсгүйчүүд сэтгэл санааны болон, биеийн хохирол амсаад зогсохгүй, амь насаа ч алдсан тохиолдол бий.
Line гээч зүйл нь үнэгүй ярих, үнэгүй мессэж бичих, хоорондоо зураг өгч авалцах зэрэг давуу талтай. Тэгвэл яагаад энэ давуу тал ихтэй зүйл нь охидыг эрсдэлд оруулаад байна гэхээр:
Нэг ангийн охидууд, нэг дугуйлангийн охидууд, багаасаа найзалсан охидууд гэх мэтээр хоорондоо бүлэг үүсгээд чатлана. Ингэж чатлах нь тэдэнд төвөгтэй байх нь их. Даалгавраа, хичээлээ давтмаар байдаг. Тэгтэл угтаа хөгжилтэй байх ёстой найзууд хоорондын чат нь тэдэнд ядаргаатай байдаг вэ гэхээр. Хэрвээ тэр бүлэгт нь элсэхгүй бол, чатыг нь уншихгүй бол өөрийг нь муулах байх гэсэн айдастай байдаг учраас. Учир нь тухайн бүлэгт элсээгүй нэгнээ ар хударгаар нь их муулдаг гэнэ дээ. Тэр тэгсэн тээ, тэрний тэр ийм тээ гээд л. Дараа нь уулзахараа бүлгээрээ жиг жуг гээд байдал илт өөр байдаг гэнэ дээ.
Бас нэг айдас юу гэхлээр өөртөй нь нас чацуу, найзлая гэсэн охидууд танилцъя гээд л зураг хөргөө үзүүлээд л сүйд болоод байдаг. Үнэндээ тэдгээр нь насанд хүрсэн эрэгтэй хүмүүс байдаг. Охидын итгэлийг олж аваад, эхлээд өөрийнхөө (энэ нь хуурамч хүн) зургийг өгөөд дараа нь тэдний нүцгэн шалдан зургийг авч, энд тэндхийн сайтад тавьдаг гэнэ шүү.
Японд бага ангийн сурагч, дунд сургуулийн сурагчид утас барих ёсгүй гэж ихэнх сургууль дотоод дүрэмдээ заасан байдаг. Яг цагтаа тараад, замын хөдөлгөөний дүрмээ чандлан сахьдаг улс болохоор заавал гар утас өгөөд, одоо хаана явж байна гэж асууж шалгаах шаардлага байхгүй болохоор амар. Гэхдээ л дүрэм зөрчөөд ганц нэг охидууд гар утастай, бас line-тай байдаг гэнэ.
Сүүлийн үед фб гэж зүйл байна. Том зулзага бас фб-тэй. Монгол дахь ганц нэг хамаатан садны үе тэнгийнхэнтэйгаа харьцаж, монгол хэлнийх нь хичээл болох юм болов уу гээд нээгээд өгсчихсөн. Одоохондоо найз болох хүнээ ээж ааваасаа асууж байж болдог ч, ер нь нэлээд хатуу хяналт тавьж байх нь зүгээр юм гэж бодогдлоо.
Мөн англи хэл сурахад нь дөхөм гээд ipod авч өгсөн байсныгаа хурааж авах нь хаашаа юм, орой унтахад нь хураах зэргээр гэртээ шинэ дүрэм зохиолоо. Хэрэгжүүлээд 3 хоног. Яагаад англи хэл сурахад нь дөхөм бэ гэхээр, охидууд томроод англи хэл дээр янз бүрийн дуу сонсоод байна л даа. Сонсож болно, ядаж тэндээсээ нэг ч болтугай үг цээжил гэж би үглэдэг юм. Хэ хэ
Хүүхэд томрох ч лүд юм даа гэгчийг одоо өөрсөд дээрээ амсаад явж байна гэж.

Донтохоос сэргийлэх

Бага сургуулийн нээлттэй хичээлд суулаа. Том зулзагын. (Зулзага гэж хэлэхээр жаахан дургүй талдаа. Жаахандаа хөөрхөн инээгээд дуртай нь аргагүй зулзага гэж дуудуулдаг байсан хүүхэд.Томорч байна даа гэж)
Эхний 30 минут: хүүхдийнхээ хичээлдээ хэрхэн оролцож байгааг, багш сурагчидтайгаа хэрхэн харьцаж байгааг, ямар сэдвийн хичээл үзэж байгааг гээд л сонирхоно.
Дараагийн 30 минут: эцэг эхчүүд зааланд орж төрөл бүрийн сэдвээр яриа сонсоно. Үүнийг эцэг эхийн зөвлөлийн хариуцсан улс нь ямар чиглэлээр, хэн гэдэг хүнийг урьж яриа хийлгэх вэ гэдгээ бултаараа хэлэлцэн сонгоно. Нээлттэй хичээл бүрт сонсох яриа өөр өөр байна. Энэ удаагийнх нь хүүхдийн "тоглоом"-нд донтохоос хэрхэн сэргийлэх тухай байлаа. Үдээс хойш ажлаасаа чөлөө аван барин оролцосондоо баяртай байгаа. Хааяа ажил ихтэй гээд эхний хагасаас нь тасалчихдаг юм.
Дараагийн 30 минут: ангийн хурал. Ингэхдээ 1-р ангийн бүх ангиуд цуглаж ярилцах гэх мэт. 6-р ангийхан бас хуралдав. Ойрын хугацаанд болоод өнгөрсөн арга хэмжээний тухай, болох арга хэмжээний тухай багш нар нь танилцуулсан. Сурагчдын ерөнхий төлөв байдлыг ярьсан. Хичээлийн шинэ жил эхэлсэн 4, 5 сартай харьцуулахад жаахан назгай байдал ажиглагдаад байна, дээрээс нь халуун нэмээд нозоорох асуудал ч байна гэв. Ирэх жил төгсөнө, даалгавар нь ихэссэн гээд л том зулзага ойрдоо жаахан ядраад л байх шиг.
Сүүлийн 30 минут: 6-р ангийн 2-р бүлгийн хурал байлаа. Энд ангиа 1, 2, 3 гээд тоогоор хэлдэг. Зарим газар өөр ч байх талтай. Сайн мэдэхгүй байна. Эцэг эхчүүд өөрсдийгөө танилцуулаад, хүүхдийнхээ байр байдлыг хэлнэ. Жаахан санаа зовоосон асуудлаа ярилцаж багшаас чиглэл авна.
Нэг иймэрхүү дарааллаар нээлттэй хичээл явагдана. За гол сэдэвтээ оръё.
Эхний ээлжинд 6-р ангийн бүх сурагчдыг эцэг эхийн хамт зааланд оруулав. Уригдаж ирсэн мэргэжлийн хүн маань яриагаа эхлэв. Хүүхдүүд заалны урд хэсэгт, эцэг эхчүүд хойно суув. Багш асууж байна аа. Гэртээ янз бүрийн "тоглоом"-той хүүхэд гараа өргөнө үү. Бүгд шахуу гараа өргөв. 1-2 "тоглоом"-той нь гараа өргөнө үү. Тал нь гараа өргөж байна. 5-с дээш  "тоглоом"-той нь гараа өргөнө үү. 5, 6 хүүхэд гараа өргөв. Та нарын  "тоглоом"-нд 5 төрөл байдаг, хэлж мэдэхүү? Бүгд хоороороо мэднэ гэв. Ард ээж аавууд дуу алдаад гайхаж суув. A төрөл нь хэдэн насны хүмүүс тоглож болохоор зориулагдсан байдаг вэ? Бүх насны хүмүүс. B төрөл нь? 12 наснаас дээш насны хүн. За C төрөл нь? 15-с дээш насныхан. D төрөл нь? 17 наснаас дээш хүмүүс. За тэгвэл Z төрөл нь? 18-с дээш насныхан тоглож болно.
Лекц уншиж буй багш, сурагчдын дунд ийм яриа өрнөхөд ард суусан ээж аавууд бүгд шахуу дуу алдав суув. Учир нь энэ 5 төрлийг мэддэггүй гэнэ. Харин тэгсэн хүүхдүүд нь ээж ааваасаа илүү мэддэг. Би ч адил мэдэхгүй, учир нь тоглоом байхгүй. Тоглодоггүй хүн чинь юугаа мэдэхэв дээ. Ямар  "тоглоом" гэдгийг нь одоо ойлгосон биз дээ? эрхэм уншигчдаа. Энэ бол сүүлийн үед монголд ч асуудал болоод байгаа компьютор тоглоом, онлайн тоглоомыг хэлээд байгаа юм.
Донтоно гэдэг нь зөвхөн нэг өдөр олон цагаар нойр хоолгүй тоглохыг хэлэхээс гадна, наанаа багахан цаг тоглож буй мэт боловч ухаан санаа нь "за бушуухан шиг тоглох цаг болоосой, хурдхан л тоглох юмсан" гэж бодох явдал ч орно.
Сөрөг талуудыг нь хэлүүлтгүй мэдэж байгаа шүү дээ. Гэрийхэнтэйгээ харилцах цаг завгүй болно, сурлагадаа муудна, даалгавраа хийхгүй байна, ядаргаанд орно, хараа муудна гээд тоолж баршгүй. Бас нэг томоохон асуудал нь ихэнх тоглоомонд нэгнийгээ алж хядаад, зодож цохиод гээд бодит амьдралд нийцэхээргүй зүйл их байна. Байнга тийм алаан хядаантай зүйл тоглоод байхаар том болоод гэрийнхэндээ гар хүрэх, нийгэмд жаахан дорой сул хүн байвал түүнийг дээрэлхэх, гадуурхах гэх мэт үзэгдэл энгийн, хэвийн зүйл болоод хэвшчих магадлал өндөр.

Цаг үе өөрчлөгдөөд, техник хөгжсөн өнөө үед огт авч өгөхгүй, тоглуулахгүй гэж хорихдоо биш. Гэртээ дүрэм журам зохиогоод тоглох нь чухал. Жишээ нь өдөрт 1 цаг ч гэдэг юм уу. Амралтын өдөр ч гэдэг юм уу. мөн энэ бүх тоглоомууд чинь зохиомол, тусгай зохиодог хүн байдаг, бодит амдралд байдаггүй гэж хэлж ойлгуулах.
Дээхэн монголын нэг мэдээнээс уншиж байсан. Хүн аалз киног үзээд, хүн аалз болмоор байна гээд ээжээрээ хувцас авахуулаад, нэг өдөр ээжээсээ би хүн аалз болсон юм чинь нисэж чадна тээ? гэсэн ээж нь анзааралгүй чадалгүй яахав гээд хэлчихсэн чинь хүү нь цонхоороо нисээд өнгөрчихсөн гэж.
Ямарваа нэгэн тоглоом, кино үзүүлэхдээ бодит амьдралд байдаггүй зүйл гэж ойлгуулах нь чухал гэж дахин дахин сануулж хэлсэн багш.

За энэ удаад эрэгтэй хүүхдийн тоглодог тоглоомын тухай багшийн ярианаас бичлээ. Дараагийн бичлэгт охидын тухай бичнэ.

Wednesday, June 18, 2014

Гоёмсог

гэж юүхэв, цэцгийн сав нь. Хагас сайн өдөр охидтойгоо үзсэн икэбана буюу цэцгийн үзэсгэлэн. Ёстой хөөрхөн, гоёмсог цэцгийн саван дахь цэцэгс. Зохиомж нь цаанаа л нэг хараа булаагаад болдоггүй ээ. За за магтаж хэлэх үг олдохгүй байна аа. Бараг бүх цэцэгний зургийг авсан ч бүгдийг нь энд оруулна гэж юу байхав. Охидууд минь хүртэл гоё сайхныг нь гайхаад, 2 ч удаа үзээд авсан гэж байгаа.

Монгол хоол

Дэлхийн бэнто гэдэг ном. Монгол хоол байна уу гээд хайсан чинь байсан шүү манайхаан.
Гэрэл зураг дарах дуртай Хаттори Наоми нь анх Мянмад явж байхдаа тэндхийн сурагчдын авч явсан төмөр хайрцганд нүд нь тусна. Өнөөх нь гялалзаад л сонирхлыг нь татсан байгаа юм. Юу болохыг нь асуугаад гайхсан гэж. Хоолны сав байж л дээ. Тэрнээс хойш аялсан улс орныхоо хоолны савыг сонирхож худалдан авдаг. Мэдээж дотор нь ямар хоол хийж авч явдгийг нь судлан гэрэл зурганд буулгахаас гадна хийх аргыг нь хүртэл заалгадаг болсон.
Улс орон бүр газар нутаг, цаг уурын онцлогоосоо хамаараад идэж уух нь ч өөр. Гэрээсээ авч явдаг өдрийн хоол нь ч ондоо. Энэ номонд 22 орны бэнтоны тухай, хоолны савны тухай, 2 хүний порцоор тухайн хоолны хийх аргыг нь тайлбарлан бичсэн байсан.

За одоо монгол хоол ямар хоол байсан нь сонин байна уу? Юу гээч хэлэхгүй ээ, ерөөсөө. За за тоглосон юм. Чанасан мах, хэдэн ширхэг боорцог, халуун савтай сүүтэй цай. 2009 онд хэвлэж гаргасан ном байна. Гэхдээ ингэж гэрээсээ хоол авч явах хүн хэр их билээ. Байнга гадуур хоол иднэ гэвэл 1-т санхүү талаасаа 2-т эрүүл мэнд талаасаа ч тэр эрсдэл ихтэй. Японд байсан найз нөхдөөс, таньдаг хүмүүс гэрээсээ хоолоо авч явах хүн ч бий.
 Орчин цагт харьцангуй амьдрал сайжраад идэж буй хоолны материалын агуулга баяжсан. Хэдий ч орлого багатай иргэд сүүтэй цай, боорцгоор өдрийн хоол хийдэг нь дөнгүүр хооллодогоосоо тооны хувьд илүү л гэж бодоод байгаа шүү.

Гэснээс би нь оюутан байхдаа гамбир, 100-гийн печень, буцалсан ус, номын сан. Дээрээс нь охидын шивнээ. Ийм дүр зураг бууж байна. Хийсэн гамбир маань амттай гэж жигтэйхэн, одоо ч хааяа ганц нэг найзууд минь дурсаж ярьдаг юм. Хэ хэ

Жич: Бэнто гэж өдөр идэх гэж өглөө нь бэлдэж хийж авч явдаг хоолыг хэлнэ. Өөрсдийн идэх хэмжээгээрээ хоолны саванд хийнэ. Японд заавал халуунаар нь идэх гэсэн ойлголт байхгүй тул хөрсөн ч хамаагүй хүйтнээр нь иднэ. Зарим нэг албан байгууллагад халаагч байна. Мөн ийм бэнто хийж, захиалга аваад хүргэж өгдөг газрууд байна. Хүнсний дэлгүүрүүдээр ч зарна. Энд тэнд орж хооллосноос харьцангуй хямд гэдгээрээ давуу талтай.

Борооны улиралын цэцэг

Нартайд ч, бороотойд ч, цастайд ч энд тэнд цэцэгс дэлбээлээстэй. Хаа ч явсан цуг гэж мэдээрэй гэдэг шиг л байдаг юм энд. Борооны улирлаар цэцэглэдэг ажисай гэдэг цэцэг. Hydrangea macrophylla гэдэг гэнэ.
Түрүү жилийн өдийд бас л энэ цэцгийн зургийг оруулсн байж магад. Дахиад л орууллаа. Өөрийн эрхгүй гар утас руугаа яваад зураг дарсан. Бодвол блогтоо л оруулах гэж тэр байх даа. 
Өнгө нь их гоё. Чернелийн ягаан, цайвар цэнхэр, ягаан гэсэн өнгө  хараа булаана гэж юү гэхэв. .
Оригамигаараа бас нугалж хийнэ. Жижиг оригамигаар олныг хийгээд наасан байхад ч бас л тансаг харагддаг юм билээ. Харин нугалахад жаахан хэцүү санагдсан. 
Борооны улиралд нэг их дуртай биш ч цэцэг энэ тэр харж баяссан шигээ л давж гарна даа. Хэ хэ

Wednesday, June 11, 2014

Бяцхан зөвлөгөө

өгөх үү? Японд дадлага хийхээр ирсэн гадаад хүмүүст зориулсан зөвлөгөөг уншсан юм. Тэгсэн нээрээ л эргэн тойронд үнэгүй сурах бичиг зөндөө байна шүү дээ. Үнэтэй сурах бичиг авалтгүйгээр хэлээ сайжруулах боломж дүүрэн.

1. Японд үнэгүй зарлал, сурталчилгааны хуудас их тараадаг. Түүнийг нь хаялгүйгээр ганц нэг үг үсэг, ханз зэргийг бичиж аваад, ажлынхаа, сургуулийнхаа хэн нэгнээс асуух. Тэр нь та нарт ажлын газрын япон хүмүүстэйгээ японоор ярилцах нэгэн шалтгаан, сэдэв болж өгнө.
Жишээ нь улирлын чанартай хүнсний бүтээгдэхүүний тухай танилцуулга их байна. Тэдгээрээс нэг хуудсыг авч унших, улмаар тухайн хүнсний бүтээгдэхүүнээс худалдан авч идэж үзэх. Тэрнийхээ амт чанарын талаар хоорондоо болон, ажлынхантайгаа ярилцах.

2. Яриа хөөрөө өдөх дуртай эмээ өвөө нар гэрийн чинь ойролцоо байж л байгаа.  Тэд нартай хааяадаа мэндлээд зөрж байх. Яваандаа бага зэрэг дотносоод элдэв зүйлсийн талаар ярилцдаг болох. Ярианы чадвараа сайжруулах алтан боломж.

3. Номын сан. Амралтынхаа өдрөөр номын сан орж, өөрийн хэлний төвшинд таарсан ном зээлэх. Үнэгүй каарт нээлгэх боломжтой. Зээлэх хугацаа нь газар газар өөр байдаг ч, нэг ном уншаад дуусахад хангалттай хугацаатай байдаг.

Гэх мэтээр бичсэн байна билээ. Анх ирээд элдэв цаасаа хаялгүй гэрээрээ нэг цаас хөглөрүүлдэг байлаа. Одоо ч бараг хэвээрээ шахуу. Учирзүггүй олноор нь хадгалдаг байснаа больж ихэвчлэн хоёр улсын харилцааны сэдвээр хөглөрүүлж байна. Гэхдээ хэсэг хугацаа өнгөрөөх хаяна хэхэ. .

Энд үйлдвэрүүдэд хятад, индонез, филиппин, тайланд зэрэг орноос ирдэг юм. Манай ажлын номын сангийн үйлчлүүлэгчдээс багагүй хувийг нь эзлэнэ. Тухайн хүнээсээ хамаараад хэлний нь төвшин янз бүр. Хэл усандаа сайжраад буцах нь ч бий, хэлийг нь огт суралгүй байсаар буцах нь ч бий.

Friday, June 06, 2014

Ятга

10 жилийнхээ урлагийн үзлэгээр нэг удаа ангийнхаа нэг охинтой ятга тоглоод, бас нэг охин дуулж байж билээ хэхэ. Гэхдээ бүр бага ангидаа шүү. Авъяастайдаа биш, нийгмийн идэвхи сайтай, би би гэдэг дээр нь тавьчихсан үе минь  байлаа. Хуруу цэврүүтээд л хэцүү байдаг юм билээ эхэндээ.

Алга дарам газрын амт

Сая тэтгэвэртээ гарсан өвөө өнгөрдөг 11 сард тарьсан гэнэ. Бид тэрийг нь 3 цагийн цайны цагаар түүж идсэн. Жигмид Тогмид 2 шиг л саваа ч дүүргээд, гэдсээ ч цодойлгоод авсан. Тэгснээ болоогүй ээ, үлдээгээрэй гээд хальт санаа зовоод байна аа. Хэ хэ. Өө яах гэсэн юм бэ гээд л гараа тосдог шиг. Ирэх жил бүр илүү их, гоё ургах байхаа ирж идээрэй гэхээр нь дуун дээр нь тэгэлгүй яахав л гэлээ.
Цаг уур нь ч тохиромжтой болохоор тарьсан юм болгон ургаад байдаг онцлогтой ч уйгагүй, ажилсаг, хичээнгүй зан чанар нь бас нэмж чимнэ гэж юүхэв. Нэг зүгээр суухгүй улс байх юм. Орж гараад л хөдлөөд байна.
Хажууд нь харагдаж байгаа сонгиноосоо бас өгсөн юм байна.
Багадаа ууланд гүзээлзгэнэ түүдэг байсан үе санагдаад. Зуслан гарахад хүүхдүүд бидний ажил жимс түүх, ус зөөх байлаа. Зарим нэг хөвгүүд нь самранд явна. Хурдхан самраа цөмөх гэж ирэхийг нь хүлээгээд л.
Ирэх жилийн 5 сар хурдан болоосой. Алга дарам газрын амтыг ахин нэг амталчихмаар л байна шүү.

Tuesday, June 03, 2014

Enjoy my english study

За би нь хүүхдэд хайртай юм болохоороо хүүхдийн номон дунд эргэлдээд байна.
Хүүхдэд зориулсан англи хэлний ном. Японы хүүхэлдэйн киноны баатар Рантаро англи хэл сурах гээд үзэж тарж байхад би юунаас нь дутахав. Дээхэн Марүко гээд баатар бас англи хэл сураад байсан даа. Юунаас нь дутах вэ дээ гээд л өрсөлдөөд байсан байхгүй ээ. Хэ хэ. Өдөр тутам хэрэглэхгүй болохоор хоолтойгоо хольчихоод байх юм. За яахав иймэрхүү аргаар мөлхөж л байхаас. Хэзээ нэгэн цагт үр өгөөжөө өгөх болтугай.
Их амархан үг, өгүүлбэртэй. Жишээ нь
May I use the bathroom?
Please speak clearly.
Don't by shy.
Speak loudly.
You are a  genius.
Let's have a meal.
I like fish but I don't like meat.
My hometown is very far.
Гэх мэт. Орчуулах шаардлагагүй байх. Хүнд хэлэхэд ч ичмээр золиг доо. Иймхэн зүйлийг ч мэдэхгүй. Анхлан суралцагч шүү дээ гэдгийг ойлгоорой. Ямартай ч  мэдэхгүй үг зөндөө байна. Өөртөө амжилт хүсэе.