Алмааз эрдэнээс илүү

"Алмааз эрдэнээс илүү
Энх тайвныг л хүснэм"
гэдэг ном уншиж дуусав. Ёоо хэлэх үг үнэхээр олдохгүй байна. Агуулга бол үнэн сэтгэл эмзэглүүлэм. Уншиж эхлээд л шууд монголд төрсөндөө баярлана.

Дэлхийд хамгийн үнэтэй, чанартай, гоёмсог  алмааз эрдэнэ олборлодог баруун африкийн баруун өмнөд хэсэгт Атлантын далайтай хиллэдэг Republic of Sierra Leone гэдэг улс. Английн колони байсан. 1961 онд тусгаар тогтносон. 10 гаруй жил үргэлжилсэн дотоодын дайны улмаас дэлхийд хүн амын наслалт нь хамгийн бага. Дундаж наслалт 46.
1992 оноос дотоодын зөрчил нь эхэлж 10 гаран жил нэг улсын нэг үндэстэй хоорондоо дайтсан. Ингэж дайтахдаа засгаа эсэргүүцдэг нэг ёсондоо дайсны тал яасан гэхээр хүүхдүүдийг барьж аваачин цэрэг болгон дайчлана. 10-16 насны голцуу хүүхдүүд гэнэт гэрээсээ баригдаж яваад цэрэг болно. Ээж аав нь явуулахгүй гэвэл нүдэн дээр нь ээж аавыг нь алчихаад л чирээд явчихдаг. Тэгээд л шууд буу бариулаад хээрийн сургууль гээч юманд гаргаад хүн алах сургуулилалтаа хийж эхлэнэ. Энэхүү хээрийн сургууль нь маш хүнд. Гэхдээ хүүхдүүд хурдан сурдаг, алуулахгүйн тулд. За тэгээд бэлтгэгдсэн хүүхэд цэрэгүүд алан хядах ажиллагаандаа орно. Яагаад хүүхдийг цэрэг болгон дайчилдаг вэ гэхээр хэд хэдэн давуу талтай. Тэдгээрийг бууг нь нуугаад явуулчихад хэн ч сэжиглэдэггүй. Тиймээс дайснаа? амархан олзолдог, алдаг. Мөн томчуудыг бодвол хөнгөн шаламгай тул дайсны суманд өртөх нь бага. Тагнуулчаар ажиллуулах нь их. Гэх мэт.

За ингээд энэ сөрөг бүлэглэл нь өөрсдийгөө санхүүжүүлэх хэрэг гарнаа даа. Тэгээд алмааз эрдэнийн ашгаар бүлэглэлийнхээ эрч хүчийг зузаатгах. Засгийн газрын мэдэлд байдаг алмааз эрдэнийн уурхай?-д ажилладаг байсан ажилчдыг ар гэрийнх нь хамт алан хядаад, нэг бол тахир дутуу болгоод хаячихдаг байсан. Бүлэглэлийн нэр нь Revolutionary United Front буюу товчлоод RUF. Нетээс хайхад гараад ирэх байх. Сонирхвол олж уншина биз дээ.

Яаж тахир дутуу болгодог вэ гэхээр гар хөлийг нь тасдаад тасдаад, хэрчээд хэрчээд явчихдаг. Бүр 3, 4-хөн настай жаахан хүүхдүүдийг хүртэл шүү.

Аймар байгаа биз дээ. Байгалийн баялаг нэг бодлын ашигтай ч дээр нь сууж байгаа дарга нар ухаантайхан шиг байхгүй бол ард иргэдийн дунд иймэрхүү хөдөлгөөн өрнөөд байдал яаж ч эргэж мэдэхээр.

За тэгээд энэ номд гардаг гол баатрын нэгэн хөвгүүн. Айлын ганц хүү. Ногоо тарин аж төрдөг байж. Нэг л өдөр өнөөх RUF-хөн орж ирээд л хүүг аваад явна гэсэн. Мэдээж ээж аав нь хүүг минь битгий авч яв л даа гэж амь тэмцэн гуйна. Тэгсэн өнөөдүүл нь хүүгийн нүдэн дээр алчихаад хүүг авч яван цэрэг болно. Хүү нэг л өдөр сиймхий хайн тэднээс зугтана. Хэдэн тосгон луу дайрч хэдэн хүн алсан нь тоолоод баршгүй. Тэгэхгүй л бол өөрөө алуулах учраас. Номын хавтсны зураг дээрх хүү. Нүднийх нь доорх сорви байна шүү дээ. Өөрөө сахал хусагчаар зүсч арьсан дороо хар тамхи хийн мансуурдаг байсан. Тэгж мансуурахаар шууд л хүн алмаар болоод ирдэг. Ер нь бүх цэрэг хүүхдүүд тэгж л цэргийнхээ үүргийг гүйцэтгэдэг.

Зугатааж гараад янз бүрийн тусламжийн төвүүдэд ирдэг. Энэ үеээс бас л тэднийг том шалгуур хүлээж байдаг. Хар тамхинд донтсон байх нь элбэг тул, тэрнээс нь ангижруулах гэдэг маш чухал бөгөөд цаг, хүч хөдөлмөр шаарддаг. Ийм үед нь 24 цагийн турш хянаж байхгүй  бол болдоггүй. Хүүхдээсээ болоод хурдан эдгэдэг нь ч байна, маш удаан эдгэх нь ч байна. Тэд хааяа нууцаар зүгээр тамхи татдаг. Гэхдээ тэднийг хорьдоггүй. Тэр айхтар зүйлээс ангижрах гэж тэмцэж байгаа тэдэнд бага зэргийг хугацаа л өгөх шаардлагатай гэж үздэг.

Сургуульд яван, хоорондоо тоглон, зурагт үзэн, ном уншин, хоорондоо чөлөөтэй ярилцах гэх мэт өдөр тутмын энгийн үйлдэл л маш чухал. Төвдөө янз бүрийн арга хэмжээ зохиох нь их. Учир нь тэдэнд цэрэг явсан, хүн алсан гэсэн айдаст мөчүүдийг нь мартагнуулж, ирээдүйгээ шинээр харах хүсэл эрмэлзлэл төрүүлэх нь чухал.

Төвөөс зугатаад буцаад цэрэг болчих хүүхэд ч мэр сэр байдаг. Учир нь мэдээ орох цагаас нь эхлээд л буу бариулчихсан учир тэд буунаас өөр зүйл мэдэхгүй, хүн алахаас өөр зүйл мэдэхгүй болчихсон байдаг.

За энэ номыг бичсэн хүн нь Готоо Кэнжи гэдэг хүн. Сэтгүүлч. Африкийн олон орноор явж бидний мэдэхгүй олон зүйлийг дэлхий нийтэд таниулах гэсэн эрмэлзлэлтэй байсан. Байсан гэдэг нь 2014 оны 10 сарын сүүлээр Ислам улс японы 2 иргэнийг барьцаалаад, маш их хэмжээний доллар нэхэж байснаа эцсийн шатандаа энэ оны 1 сард алчихсан. Тэрний нэг нь Готоо Кэнжи. Хэд хэдэн ном гаргасан. Манай ажилд тэдгээрээс нь мэр сэр бий. Уншина гээд товлочихсон байгаа.

Эцэст нь алмааз эрдэнэ худалдаж авахгүй ээ. Хэ хэ. Би нь авчихвал тэнд африкийн хаа нэгтээ хэн нэгэн жаал, бүсгүйчүүд миний тэр худалдаад авчихсан өчүүхэн алмаазыг нөхөх гээд бас л хүнд хэцүү байдалд орно шүү дээ. Миний авах гэснийг хэн нэг нь аваг. Өчүүхэн гэдэг нь би нь мэдээж том үнэтэйгээс нь авч чадахгүй шүү дээ, хэмжээндээ таарсан хөөрхөн жижигхэн бөгж ч юм уу, ээмэг ч юм уу, хүзүүний зүүлт ч юм уу авна даа гэж боддог байсан юм.

Хань ижил бэлэг гээд худалдаад аваад өгчихвөл авнаа, дуртай нь аргагүй, Өөрөө бол худалдаж авахгүй ээ. Хэ хэ.

Та нар минь ч гэсэн ямарваа нэгэн үнэт эрдэнэ авахдаа тэдний цаана ямар их бэрхшээл зовлон нуугдаж байдаг бол гэж бодож байгаарай. Худалдаж аваад хэрэггүй гэж бол хэлэхгүй л дээ. Хэ хэ