Wednesday, April 16, 2008

Халаасны єрєє 4

Энэ мэтээр хар элгийн хvнийг царайчлан амьдарч байгаа олон хvн хажуу дэргэд нь юу ч болж байсан нvдэн балай чихэн дvлий царайлж, хvн ёсноос гадуур бvхнийг тэвчин єнгєрєєх хэрэг гардаг бололтой. Угаасаа Улаанбаатар барилга, орон сууц багатай, байрны vнэ гэж тэнгэрт хадсан байдгаас л хvмvvс халаасны єрєє дамжин амьдардаг. Социализмын vед бол нэг ажилд ороод тэргvvний ажилтан нь болох гэж хичээсээр арай гэж хэдэн жилийн дараа итгэл олж байрны дугаарт бичvvлнэ. Нэг байгууллагад 2 жил болж байж нэг байрны хуваарь ирэх. Тvvнийг хvлээсээр аягvй л бол тэтгэвэрт гарсан хойноо байртай болж магад, эсвэл хэзээ ч vгvй байж ч мэдэх. Арай гэж байртай боллоо гэхэд vр хvvхэд єсєж том болоод, хослон амьдрах нэг хvн дагуулаад ирнэ. Тусад нь гаргах хэцvv, vгvй хэцvv. Удалгvй шинэ хvн тєрнє. Амьдрал vргэлжилж, арай гэж олсон ганц байр бєгс эргэх зайгvй болж, хэн нэгэн зоригтой нь шинэ амьдралын эрэлд хажуу єрєє, тvрээсийн байр хєлслєн гарахаас аргагvй. Ийм л нэг дvр зураг хотын, тэгэхдээ орон сууцтай айл бvрд шахам социализмын гэх тэр vеэс эхлэн уламжлагдсаар ирсэн. Єнєєдєр Монгол улсын нийт айл єрхийн дєнгєж 21 хувь нь орчин vеийн орон сууцанд, vлдсэн 80 хувь нь гэр, модон амбаарт амьдарч байна гэсэн албан ёсны мэдээ байдаг. Харин Улаанбаатарын айл єрхийн 51 хувь нь иж бvрэн инженерийн шугам сvлжээ бухий орчин vеийн орон сууцанд амьдарч байна гэсэн тоо 2002 онд гарч байсан бол энэ тоо 2006 онд 41 хувь болж буурсан байна. Энэ нь хєдєє орон нутгаас нийслэл рvv чиглэсэн их нvvдэлтэй шууд холбоотой. Сvлийн 10 сарын дотор Улаанбаатарын хvн амын тоо 30 мянгаар нэмэгдсэн байна. Гэтэл бидэнд бэлэн ороод амьдрах орон сууц алга. Байлаа гэхэд хэдэн малаа зараад гарсан тэдэнд доод тал нь 15 саяар байр авчих бэл бэнчин тэр бvр байхгvй. Хєдєєнєєс хотод шилжин ирсэн 30 мянган хvний дєнгєж 500 нь орон сууцанд амьдарч, vлдсэн нь нийслэлийн гэр хорооллыг єргєжvvлсэн гэх мэдээлэл байна. Тэдний чухам хэд нь єєрєєн гэсэн орон сууцтай болж, хэд нь айлын хаяа бараадсаныг бvv мэд. Улаанбаатарт єнєєдєр хэдэн хvн халаасны єрєєнд амьдарч байгааг хэн ч, хэзээ ч vнэн бодитойгоор гаргаж чадахгvй, тийм боломж ч байхгvй. Мoнгoл улсын засгийн газар "40 мянган орон сууц" гэсэн сайхан нэртэй хєтєлбєр хэрэгжvvлж эхлэхээ сvр дуулиантай мэдэгдэж эхэлснээс хойш бvтэн 3 жил ард єнгєрчихєєд байхад энэ хєтєлбєрийн буянаар цалингаараа, ийм сайхан байранд орчихоод ая тухтай сайхан амьдарч байна гэх нэг ч иргэн гарч ирсэнгvй. Уг нь нийслэл хотоо харахнаа хаа сайгvй газар сэндийчиж, хэтрvvлж хэлэхэд нэг єглєє босоход л нэг шинэ барилга босчихсон байх юм. Харин єнєє "байртай л болох юмсан, ганц єрєє байр ч болов цалингийн зээлээр аваад насаараа тєлєх юмсан" гэж мєрєєдсєн иргэдийн чин хvсэл биелэх найдвар тун бvрхэг хэвээр. "Монгол хvн байртай болох гэж насаараа мєрєєдсєєр єтєлсєн хойноо арай гэж байртай болоод маргааш нь єєд болдог" гэх явган шoг ч гарчээ. Энэ ч байртай болохыг мєрєєдєж чадсан хvний тухайд байх л даа. Харин байртай болно гэж мєрєєдєхєєс ч айдаг олон мянган хvн бий шvv дээ. Сэтгvvлч би энэхvv нийтлэлийг бичихийн тулд байрны vнэ сонирхох хэрэг гарсан юм. Зартай сонин авч утасдлаа. Ганц хоёр хvнтэй яриад золтой л ухаан алдаад уначихсангvй. Барилга баригдах тутам байрны vнэ хямдарч, зvгээр л цалингаа жаахан хямгадаад шинэ байранд орчихно гэж хєєргєєд байсан Засгын газрын амлалт хаачив аа. Гэр хорооллын харанхуй гудманд амьдарч, худгийн усанд дугаарлангаа хэзээ нэгэн цагт паартай байшинд сууж, хананаасаа халуун ус авчихаад хєл жийн жаргах хvсэл тээж яваа монгол иргэдийн олонхийн хvсэл мєрєєдєл ингээд vгvй болов уу. Халаглахын учир нь єдєр ирэх тутам буурах ёстой (Засгийн газрын амласнаар бол) байрны vнэ тэнгэрт хадаж, Нисэхэд л гэхэд нэг єрєє байр 16 саы, харин хотын тєвд бол 45 саяд хvрчээ. Тємєр зам, 1 дvгээр хороололд 2 єжєє байр 40-45 саяд, 13 дугаар хороололд 43 саятай байна. 3 єрєє байрны хувьд бvр ярилтгvй, 55-65 сая гэж дуугарч байна. Айгаад цааш нь асууж чадсангvй. Хуучин байрны хувьд ийм vнэтэй байна шvv дээ. Харин шинэ баригдаж байгаа байрны тухайд эгэл жирийн, vнэнч шудрага хєдєлмєрчин иргэн бодоод ч хэрэггvй.
...(жаахан товчиллоо, залхуу хvрээд байнаа ккк)
"Миний vе ч єнгєрлєє, хvv минь чи л нэг орон сууцанд амьдарч vзээрэй" гэж захиад єнгєрєх болох нээ. Єєрийн гэсэн орон гэргvй, хvний юманд толгой хоргодсон монгол хvн хэзээ ч єєриймсєг байж чаддаггvй. "Хvний юм" гэсэн ойлголт vvрэг, хариуцлагаас чєлєєлж байдаг бололтой. Єєрийн гэсэн баялаггvй, цалингаас цалингийн хооронд урд хормойгоo авч хойд хормойгоо нєхєж амьдарсаар ирсэн монголчууд бид бvх юманд халаасны єрєєний амьдралын сэтгэхvйгээр, гэтсэн, мяраасан, бас хаширласан, царайчилсан, зєвхєн єєрийгєє бодсон, дээр нь хvнийрхсэн сэтгэхvйгээр хандаад сурчихсан юм биш байгаа. Тав тухтай амьдралын орчин иргэдийг наад тал нь соёлтой, ёс суртахуунтай болгож, эх орны хєгжилд хувь нэмрээ єгєх нь дамжиггvй.

PS: Байрны vнэний хyвьд энэ сэтгvvл тvрvv жилийн дyгаар учраас хуучин мэдээлэл болно . Одоо ч бvр єссєн сурагтай.

PS: Зvлгэн дээр гэрээ бариад зvгээр л нэг амьдрах юм саан, Засгийн газраа ккк
Сонгууль ч дєхєж байна, юу гэж амлах болдоо энэ Засгийн газар... Сонгуулийн сурталчилгааны ажил эхэлцэн сурагтай, гvзээтнvvд сvрхий сайн хvмvvс болцгоогоод л гvйгээд байгаа сурагтай...

4 comments:

  1. Engiin humuus diilj avahgui bairiig ugaasaa bairtai ni avaad unetei tureesleed,esvel gadaadiinhan l avna. GAzar dorhi baylag ch bair suuc bugd hol... hecuu ee. hunii mos muudaj baina geh, ahui orchin iim baihad argagui. Judaggui zan gej neg bichleg oruulsan, bairni asuudliin hajuud ..,haricuulj bolohgui ch yum shig

    ReplyDelete
  2. byambaa tegeed bairaa avch chadsan uu, japand baigaa bolohoor bairnii tuhai bodohgui bayasaad l yavaad baina uu

    ReplyDelete
  3. Гүзээтнүүдийн ажил эхэлсэн. Ном сэтгүүлээр булж байгаа ш дээ.
    Зарим нь бүр миний орчуулгын ном гээд, орчуулгынхаа номон дээр өөрийнхөө зургийг тавьчихсан байна лээ.

    ReplyDelete
  4. Bair ch yahav. Ter bair ni oliggui bol alch ch medne. Oligtoi yum gej ch mgl d bii yu?

    ReplyDelete