Tuesday, December 29, 2009

Бүгдэд нь шинэ оны мэнд

Шинэ жилийн дарс шиг оргилуун
Шинэхэн орсон цас шиг хөнгөн
Зулзган гацуурын үнэр шиг анхилуун
Шинэ оны мэнд хүргэж
Aз жаргал хүсэн ерөөе
Цагийн зүү зүрхний хэмнэлээр цохиолж
Цасан одод дээрээс бутрах тэр л үед
Халуун үнсэлт мэт дарсаа тулган
Хамгаас сайхнаар шинэ оноо угтаарай
Цаг хугацааны түүх болон үлдсэн хуучин оноо
Цаглашгүй их амжилт бүтээлээр үдэж
Он цагийн тооллоор учран золгож байгаа шинэ жилээ
Од хийморьтой угтаарай

Saturday, December 19, 2009

Анхны цас...


Анхны цас сүүлчийн бороо...


Энд цас ороод оо. Охин минь бөөн баяр, цасан өвгөн, цасаар байлдах, цасан гэр энэ тэр хийнэ гээд. Ээж нь харин болгоомжтой явахгүй бол энэ тэр гэсэн юм бодоод санаа зовоостой. Уг нь ч өвөл төгссөн жолооч л доо. Нэгхэн шөнө ороод нэг иймэрхүү. Өнөөдөр ч бас орсоор л байна. Нээрээ цасгүй газрын ганц нэг найзууд манайд ирж цас үзнэ үү? Цуг цасан өвгөн хийцгээе.

Жич: Анхны цас гэж аманд орж ирснээр нь дээрх дууг оруулчлаа шүү.

Thursday, December 17, 2009

Friday, December 11, 2009

Буддизмыг танин мэдэхүй ба номын төрийн түүхийн товчоон үргэлжлэл

...Ном нь төгс төгөлдөр байснаар тус болохгүй, хүн нь төгс төгөлдөр болох хэрэгтэй.
Соён гэгээрүүлэгч Жанцанбал

...Хубилай хаан 1260 онд гүрний хэмжээнд хэрэглэх нийтлэг үсэг зохиох зарлиг буулгажээ. Уг зарлигт: "Би санаваас үсгээр үгийг бичнэ, үгээр хэргийг тэмдэглэнэ. Энэ нь эрт ба эдүгээгийн нэвтэрхий хууль. Бидний улс гэх умарт газарт тулгар байгуулсан тул суртал нь хэмжээтэй. ...Ляо улс, Алтан улс ба жич холхи олон улсын дүрмийг хянаваас тус тусдаа үсэг буй амуй. Эдүгээ бичгийн засаг улмаар хөгжих бөгөөд бичиг үсгийг тогтоох нь дутуу, бүрдээгүй тул тийнхүү туслгайлан улсын багш Пагвад тушааж, Монгол шинэ үсгийг үүсгэн бичүүлэв" гэжээ. Ийнхүү Хубилай хаанаас "Пагва лам үсэг зохиох зарлиг хүлээснээс хойш Есөн хэмээх цолтой, Ну гэгч нэртэй уйгар бичээч түвэд, энэтхэг үсгийн суурин дээр монгол хэлний авиаг үндэслэж дөрвөлжин хэлбэр бүхий нэгэн зүйлийн шинэ үсгийг зохиов. Энэхүү үсгийг ер нь Пагвын үсэг гэдэг болно. Энэ бол санскрит ба түвэд үсгийн цагаан толгойноос хувирч иржээ. Түүнд нийт 42 үсэгтэй эх авиа 10, үүсвэр авиа 32 буй. Авиа нийлж үсэг бүтэх тул авиа зохицолдох дүрмийг гаргажээ". Болор эрхид тэмдэглэснээр бол Хубилай хаан "Үүнээс хойш аливаа явуулах бичгийг Монгол дөрвөлжин үсгээр бичээд, бус улсын үсгийг зэрэгцүүлэн хадтугай хэмээлээ" гэснээр бол дөрвөлжин үсэг нь олон улс хоорондын харилцааны бичиг байсан бөгөөд харин монголчууд уйгаржин, нанхиад нар ханз, түвэд өөрийн бичгийг хэрэглэсээр байсан юм. Хубилай хаан "Монгол үсэг гэдэг бол олон үсгийн дээр буй"хэмээн цохон онцолсноос үзвэл эзэнт гүрний төрийн бичиг гэж тогтоосон хэрэг юм. Шинэ монгол бичиг эзэнт гүрний төрийн бичиг хэмээн тунхаглагдсан хэдий ч үндэстнүүдийн өөр өөрийн төрийн бичгийг хэрэглэх эрхзүйн боломж нээлттэй үлдсэн байна. Энэ нь монгол хаадын төрийн дипломат бодлогын нэгэн илэрхийлэл гэж үзвэл зохилтой...
...Дөрвөлжин бичгийн гол дурсгалын нэг бол Сажа Бандида Гунгаажалцангийн "Субашид" гэдэг шүлэг зохиол бөгөөд түүнийг Сономгара гэдэг хүн монгол хэлнээ хөрвүүлж, 13 зууны эцэс 14 зууны эхээр Монголд дөрвөлжин үсгээр хэвлэн гаргаж байжээ.
Дөрвөлжин бичгийг олон үндэстний их улс болсон Монголын Юань гүрэн 1269-1368 оны хооронд 99 жил төрийн бичиг болгон хэрэглэж байсан байна. 1368 оноос Мин улс ч, бусад улс ч хэрэглэхээ зогсоосон байна. Харин энэхүү монгол бичгийн үндсэн дээр зохиосон бичгийг Солонгосчууд одоо хүртэл хэрэглэж байгаа тухай гадаадын зарим судлаачид анзааран тэмдэглэж байгаа билээ.
Монголчууд төрийн аливаа хэрэгтээ хос бичиг хэрэглэдэг байсан, Согдоос уйгаржин бичгийг өөриймшүүлсэн, Чингис хаан Монгол төрийн албан бичгээр уйгаржин бичгийг тунхагласан, Хубилай хаан 1269 онд Монголын "дөрвөлжин" хэмээх шинэ үсгийг зарласан...

Буддизмыг танин мэдэх үй ба номын төрийн түүхийн товчоон


Аль түрүү жил бэлгэнд авсан ном. Унших завдал болохгүй байсаар саяхан барьж аван, хаана ч явсан хамтдаа байсаар уншиж дуусгасан ном. Буддизмын талаарх өрөөсгөл ойголтоыг минь, өвөг дээдсийнхээ талаарх өрөөсгөл ойлголтыг минь, тэдний боловсролын талаарх өрөөсгөл ойлголтыг минь ихээхэн өөрчилсөн ном. Номын хорхойтой хүмүүст санал болгомоор ном.
Ойдовын Дагвадоржын ном.
Номын хэсгээс бага зэргийг оруулахаар шийдэв.
...Хүн хэдий чинээ урт насалъя гэвээс уурлаж, баярлах, айх зэрэг сэтгэлийн хөдөлгөөн, эд мөнгө, эрх тушаал, өнгө дарсанд шунах зэрэг долоон хүслээ захирч чадах аваас сая санасандаа хүрнэ. Сэтгэлийн 5 хөдөлгөөн нь таван цул эрхтэндээ нөлөөлдөг. Тухайлбал уурлах нь элгэнд, баярлах нь зүрхэнд, айх нь бөөрөнд муу гэх мэт...

...Оросын эрдэмтэн Э.Мулдашев Түвэдэд хийсэн судалгаанынхаа үр дүнд ихэр хоёр нуурын адил бус араншингийн тухай сонирхолтой мэдээлэл бичсэн байдаг. Манай нутгийн (Дундговь Цагаандэлгэр) Базар дарханы хүү Наваанравдан асан 1994 онд бидэнд хүүрнэхдээ "Цагаан айргийн голын эхээд байх нэгэн булгий нэх ундрагад хүүхдүүд савантай ус дусааснаас булгийн ус уурсан ширгэсэн шүү. Ус мэдрэмтгий, бас амьтай" гэж сургамжилж билээ. Энэ нь монголчууд амьдралыг тэжээгч усны "амьт" болохыг танин мэддэг байсны нэг нотолгоо болой. Тийм ч учраас монголчууд горхи, булаг, шандын эх ундрагад ариун бус зүйл хүргэх байтугай, хамгийн ариун гэх сүүгээ ч дусаадаггүй... Дэлхийн 70 хувь нь ус, ус бол мэдээллийг тэр чигт нь шингээдэг. Мөн элс мэдээллийг агуулдаг. Элсний ширхэгийн 70 хувь нь кварц байдаг. Кварц бол мэдээлэл хамгийн сайн хадгалж, мөн эргүүлж түгээдэг бодис аж...

...Биеэ засваас
1. Сайн морь уна
2. Сайхан зохист идээ ид
3. Хуучин тааламжтай хувцас өмс.
Сэтгэлээ засваас
1. Өндөр уулан дээр гар
2. Үг нийлэх үеийн нөхөдтэй хүүрнэ
3. Өчүүхэн нялхастай наад.
Боржигон Сэцэн вангийн хошууны засаг Г.Цэрэнсандүв 1891 он ...

Жич: Ойрд "Ой"-гоор эхэлсэн овогтой их таараад байхын, яаж байгаан болоо?

Tuesday, December 08, 2009

Урлагийн үзлэг



Өнгөрдөг бүтэн сайнд охины маань сургуульд ороод оролцож буй анхны урлагийн үзлэг болоод. Япон хэлээрээ 学習発表会 гэж хэлээд, би л тэрийг нь амраар нь "урлагийн үзлэг" гэж монголчлоод байгаам.
Цэцэрлэгийнхээс нэг их ялгагдахгүй байсан. Хүүхэд болгоныг оролцуулна, тухайн хүүхэд дуулж чаддаг байна уу, чаддаггүй байна уу хамаагүй ээ.
1 дүгээр ангийнхан жүжигчилсэн тоглолт хийж, охин маань тайлбарлагч болсон. Ганцаараа тайлбарлах юм байх гэж бодсон чинь зөндөө хүүхэд цуг байсан, тэхээр нэг хүүхэд 1-2 л өгүүлбэр хэлсэн байх шүү хэхэ, тэгээд л бөөнөөрөө гарч ирж дуулж барих шив дээ. Нээлтийн дууг 1-6 анги бүгд дуулсан. Ингэж дуулахдаа хэл ярианы хөгжлийн бэрхшээлтэй хүмүүсийн хэлээр орчуулгыг хамт хийж дуулсан. Монголоор юу гээд байдаг билээ байз? Дохионы яриа? Хэл зангааны яриа? мэдэх нь хэлж өгөөрэй. Тийм хүмүүстэй уулзалт зохион байгуулсан гэж байна лээ.
Зураг1: Урилганы ар талд өөрийн гараар message бичсэн байгаа нь
Зураг2: Урилганы нүүр
За тэгээд Орчуулгатай дуулсан Smile Again гэдэг дуу нь

Tuesday, December 01, 2009

Мод тарьвал...


Цаана чинь Монголд мод тарьвал мөнгө өгдөг болж байгаам шиг байна ш дээ. Аав ээж хоёрыг минь хорооноос нь мөнгөөр шагнасан гэнэ. Хашаандаа мод тарьдаг гэж. Шилмүүст мод тарьвал үнэлэмж нь арай их байдаг гэнэ. Манайх ганц нэг жимсний мод тарьдаг юм л даа. Бас ч болоогүй ургацаа хураана. Бидэндээ варень хийж өгч явуулдаг болоод байгаа. Амт гэж салахын аргагүй, ээж минь ч хийсийм болохоор. Тариад нэг их удаагүй, туршлага муу зэргээс болоод одоохондоо тийм ч их арвин ургац хураагаагүй байгаа л даа. Гэхдээ чамлахаар чанга атгана шүү. Эхээнээсээ үр шимээ өгөөд л байна. Мөнгөөр шагнуулсан гэх мэт хэ хэ.
Засгийн газраас мод тарьдаг иргэдийг дэмжээд байгаа юм болов уу, сайн мэдэхгүй л байна. Мэддэг хүн нь хэлээд өгөөрэй. Би ч бас харихаараа таринаа, үнэлэмж сайтаагаас нь шилж байгаад Лол.

Нэг мэдсэн


12 сар болчихсон тууж явах юм даа. Золтой л зурагтай номоо уншихаа мартчихаагүй. (11 сард ажлын шаардлагаас амралт авсан байсым) Сандраад л гэрт байсан нэг номоо авч очоод уншсан. Тэгсэн охин маань дандаа л морь, хонь. Цаана чинь 12 сар болчоод байхад чинь Санта өвгөний тухай ном байсан бол гэдэг байна ш дээ. Бодоод байх нээ тэгдэг байж гэж бодоод. Хайж явах цаг зав болоогүйм л даа. Түүнээс ч тэрэн шиг олон ном байхгүй л дээ, одоо бүр сезон нь эхэлцнийг ч хэлэх үү.
1 сард 3 дугаар ангийн хүүхдэд уншихаар болсон. Тэгсэн яг одоо 3 дугаар ангид "Дэлхийн үлгэр" гэдэг нэртэй хичээл орж байгаа гэнээ. Энд тэндхийн орнуудын үлгэрийг сонирхож уншдаг юм уу даа. Намайг "Сүхийн цагаан морь"-ийг уншиж өгч чадах уу гэхээр тэгье л гэлээ. Юу унших уу гэж хайж явахгүй амар, хэхэ, аймаар халтуурдсан уу.
Ямартай ч 12 сарын ном "Мөрөн Сарт хоёр" Зохиолч нь Үда Сачико (миний танил хэхэ). Агуулга нь наадмаар тал нутгийн хүүхдүүд уралдааны морь унадаг гээд Мөрөн гээд жаал хүүгээр дүрсэлсэн.Морьных нь нэр Сартай.
Үүнийг урьд нэлээд хэдэн газар уншиж байсан болохоор нэг их түгдрэлгүй ард нь гарсан.
Японд байдаг улсууд уншиж үзнэ биз дээ.

Monday, November 30, 2009

11 сарын үргэлжлэл

Зураг1: Алимаа хураагаад. Аймаар том алимнаас нь шилж байгаад л хураасан чинь идэж барах гэж "зовсон" шүү.
Зураг2: Хавай арал дээр... Худлаа худлаа, Миязаки мужийн онгоцны буудал. Халуун газар гэснийх халуун орны мод энэ тэр ихтэйм билээ.
Зураг3, 5: Токиогийн Одайба дахь MEGA WEB-т. Тоёта машины үзэсгэлэнг сонирхов.
Зураг4: Ус боловсруулах төвийн дээрх ногоон хүрээлэнд саатан тухлаад.


Sunday, November 22, 2009

11 сар болон бас бус



Алга болсон өдрийнхөө тухай бичдэг юм уу гээд л.
Их завгүй дээрээс нь их хөгжилтэй 11 сар байлаа гэж.
Зураг1: Эдо Токиогийн музейд. Ойрхон нь байдаг "Улаанбаатар" гэдэг монгол хоолны газар орсон. Хүмүүс их ирдэг юм билээ. Монголд байгаа юм шиг л энд тэнд монголоор яриад л.
Зураг2: Токиогийн Шинжюкү дэх 日土地西新宿ビル-ны 20 давхраас. Энд 2 долоо хоног гаран ажиллаад. Токио хотын захиргаатай их ойрхон байдаг юм билээ. Бямбаа нь дээр үед хотын захиргааны гуанзанд хоол идчихээд удахгүй энэ байгууллагад ажиллах болтугай гэж өөрийгөө хошгоруулж байсан даа санаж байна уу? Энэ удаад хажууханд нь очиж ажилласан, удахгүй хотын захиргаандаа ажилланаа. Хэ хэ...
Үргэлжилнэ...

Thursday, October 22, 2009

Хүмүүн төрөлхтөн

Бага ангидаа хүмүүн төрөлхтөн, задгай цагааныг их бүжиглэдэг байлаа гэж. Ангийнхаа царайлаг бандитай таарч бүжиглэх юм сан энэ тэр гэж мөрөөдөөстэй. Хэ хэ.
За хадуурах ч яахав, блог анд Соронзонгийн хүсэлтийг биелүүлэх гэж оролдов.
Яг энэ дууны талаар хэний ч билээ блог дээрээс уншиж байсымаа. Блогчидын тоо олшироод толгой эргэдэг болоод удаж байна өө гэж.

Японд бүр Мэйжи-н (1868-1912 он)үед зохиогдсон дуу гэнэ. Нийт 5 хувилбартай?, 334 бадгаас? бүрдэнэ гэнэ. Тухайн үедээ японд хамгийн урт дуу байсан байна.
Шёова-н үе буюу 1937 онд шинэ төмөр замын дуу зохиогдсон байна. Төмөр замыхан галт тэрэг хөдлөх үед бусдад галт тэрэг хөдлөхөд бэлэн болсныг мэдэгдэх, галт тэрэгний доторх мэдээлэл явуулах зэрэгтээ ашигладаг байсан гэсэн.
Миний таниж мэдэх япон хүмүүс төмөр замын магтаал дуу гээд байсан. Төмөр замынхаа нэрсүүдийг дарааллаар нь хэлээд л дуулаад байдаг юм билээ.
Wikipedia дээр солонгост оюутан сурагчдын дуу, монголд хүмүүн төрөлхтний сэдвээр (feminism) эмэгтэйчүүдийн тэгш эрхийг магтан дуулсан дуу болон дэлгэрсэн байна гэж бичсэн байна лээ. За тэгээд Wikipedia дээр нь их л урт тайлбар байнаа, орчуулах гэсэн барахгүй юм шиг байна өршөөгтий.




Монголыг нь бас орууллаа. Хэ хэ. Яг ориг нь алгаа.

Monday, October 19, 2009

テルーの唄

Охин минь сүүлийн үед надаас нэхэж байгаад сонсоод байгаа дуу. Нэг хүүхэлдэйн киноны дуу.


Youtube дээрх хүмүүсийн сэтгэгдлийг уншиж байсан чинь нэг хүн амиа хорломоор санагдчихлаа гэсэн байх юм??? Яаж байгаам болоо тэ?
Ямар ч байсан ээжид их таалагдаад блогтоо чирээд ирлээ. Та нар минь бас таалах байх гэж найднам.

Wednesday, October 14, 2009

Баяр






Өдөр нь хорооныхоо зугаалганд явчаад, орой нь баяр үзээд ээ.
Өнгөрдөг баасан, бямба, ням гаригуудад энд Японы баяр 2009 болоод. Эхний 2 өдөр шалтгаантай байсан тул очиж чадаагүйм. Аль жилийн өмнөөс л яриад, сурталчлаад, түүнийхээ нэгээхэн хэсэг болгож энд тэнд жижиг сажиг юм зохиогоод л байсан юм. Нэг жишээ нь элсээр хийсэн барималууд. За тэгээд саяын 3 өдөр үндсэн баяр нь болсон. Японы бүх муж, хот тосгодын ардын уламжлалт баярыг танилцуулахаар тухайн нутгийн харъяат хүмсүүд цуглаад. Гэхдээ бүх ч мужуудаас нь ирчээгүй юм шиг байгаам хараад байх нээ. Яахав хүмүүсээ явуулах бололцоотой, хүнд сонирхуулчих юмтай гэх мэт газруудаас нь ирсэн байж магад.
Төв гудамжинд парад болсон. Япончууд л болсон хойно ямар баяр зохиож, тэмдэглэж сураагүй биш. Тэр мужаас ирсэн, тэдэн сард болдог гээд л зарлахаар өнөөдүүл нь онгирч байна гэж. Үзэгчид ч хөөрхөн алга ташиж энэ тэр. За энэ бөмбөр гээч юм японы аливаа нэгэн баяр ёслолын салшгүй хэсэг нь байх юм. Дуу шуу ч сүртэй гэж юүхэв, бөмбөрчин нь ч сүртэй гэж юүхэв. Эндхийн бараг бүх цэцэрлэг сургуульд нь бөмбөр байдаг юм шиг байна лээ.
За тэгээд л янзан бүрийн хувцас өмссөн хүмүүс өөр өөрсдийнхөө мужийг хэрэндээ л хөөрхөн ПРдаад авч байгаам.
Харилцаат гадны орнуудаас нь ч урлагийнхан ирсэн байна лээ. Хятад, Солонгос, Герман, Орос гээд л, Оросынхон намайг үздэг өдөр буцчихсан гэсэн харамсалтай. Үзсэн бол ядаж спасибо гэж хэлэхгүй юү хэхэ. Солонгосын бүжигчдийн хувцаслалт, тэр сэвүүр нь их таалагдсан, гоё харагддаг юм билээ. Тээр тэндээс баахан улаан хувцастай бүжигчид ирж яваа харагдаад, хятад л байна гэсэн яг л таасан байна лээ.
Монголоос уг нь ирэх ёстой байсан чинь бас л шалтгаантайн улмаас ирээгүй. Ирсэн бол гэж их харамссан. Цамын өмсгөлтэй бүжигчид гээд л байсан бол улсаа бас л хөөрхөн ПРдах байсан юм. Би ... байсан бол ч...
Зураг1: Тоттори мужийн захирагч, хотын дарга 2 нь бүжиглээд балай авсоон хэхэ.
Зураг2: Хятадаас
Зураг3: Солонгосоос
Зураг4: Германаас
Зураг5: Японоос

Monday, October 12, 2009

Хорооны зугаалга



Нийгмийн идэвхиэ гэж.
Хагас бүтэн сайныг ер нь гэртээ тогтохгүй өнгөрөөх юм дөө. Саяын бүтэн сайнд л гэхэд манай хорооныхон маань зугаалаад. Үдээс өмнө нь Кодомо но күни гээч газар луу яваад, тэнд хүүхдүүдээ баахан тоглуулаад. Дараагаар нь холгүйхэн очиж мах шарж идээд, тэнд ээж аав, эмээ өвөө нар нь баярлаад. Яаж гэхээр пийв уугаад л, гранд гольф гээч юм тоглоод. Энэ гранд гольф гээчийг эндхийн эмээ өвөө нар их тоглож харагддаг юм, сонирхолтой л юм билээ. Бөмбөгөө хол цохихын тулд багагүй хүч шаарддаг юм билээ. Би бол хол нисгэж чадаагүй хэхэ.
Монголд СӨНХ-н гэж хөөрхөн мөнгө төлдөг дөө. Энд бас аваад байна аа. Гадаах нийтийн гэрэл, цэвэрлэгээ, аюулгүйн байдал гэх мэтэд зардаг гэсэн. Бас хорооныхоо хүмсүүдийг хооронд нь танилцуулах, найз болгох гэсэн зорилготойгоор боулингийн тэмцээн, зугаалганд явах гэх мэт арга хэмжээ зохиодог гэнээ. Зардлыг нь СӨНХ-ийнхөө мөнгөнөөс гаргадаг юм байна. Бид урд нь нээх оролцдоггүй байсан юм. Учир нь манай байр олон хүн нүүж сууж байдаг, хүүхдүүд нь сургуулийн өмнөх насныхан байдаг байсан гэнээ. Сая охин минь сургуульд орсноор биднийг оролцохгүй юм уу гэж асуугаад, бас бага сургуулийн хүүхдүүдийг хамарсан кодомокай буюу хүүхдийн цуглаан гээч юм байдаг юм байна. Сар болгон мөнгө өгнөө бас. Хэ хэ. Тэгээд дунд нь янз бүрийн арга хэмжээ зохиодог гэнээ. Бас л боулингийн тэмцээн зохиох, олон нийтийн арга хэмжээний үеэр хүүхдүүдэд нь чихэр боов, ундаа өгдөг юм байна лээ.
Гэх мэтчилэн сар болгон татагддаг мөнгө маань ямар нэгэн хэмжээгээр эргэж ирээд байх шиг байгаа юм.
Яг ямар юм зохиохоо байсгээд л бичгээр мэдэгдэнэ. Мөнгө төгрөгнийхөө тайланг мөн л бичгээр мэдэгдэнэ. Их нарийн тооцоо гаргадаг юм байна лээ. Үлдэгдэл тэд гарсан, дараа жилийнхээ төсөвт шилжүүлье гэж бодож байна, зөвшөөрч байна уу энэ тэр гээд л.
Дараа сард нийтээрээ хүүхдүүдийнхээ тоглодог садыг бөөнөөрөө цэвэрлэнэ. Өглөө эртээ 7 цагаас гэсэн, бүтэн сайн өдөр болохоор унтчихгүй л юм сан. хэхэ
Хорооны дарга гээд нэг өвөөтэй танилцлаа.
Нэг иймэрхүү. Хойшид ямар арга хэмжээ зохиодог юм байна гэдгийг оролцвол бичнээ.
Зураг1: гранд гольфын нүх? Би ингээд таллаад оруулцан чинь дайсны тал ороогүй гэж дайраад хэхэ.
Зураг2: Кодомо но күни буюу хүүхдийн гүрэн дэх агаарын дугуй. Энэ удаад суух боломж гараагүй, дараа суунаа.

Thursday, October 08, 2009

ぼくのうちはゲル


Нэг дэх даваагаа давсан шүү.
Дээр хэлж байсан даа. Охиныхаа ангийн 30 хүүхдийн өөдөөс харж суугаад ном оо уншлаа даа. Дууссаны дараа охин минь над руу хараад хальт инээмсэглэж байна, за гайгүй л уншиж гэж бодоод харилаа. Орой нь охиноосоо асуусан чинь "very good" гэсэн.
Аргагүй ш дээ, 3 хоногийн өмнөөс ном оо зээлж авчраад уншиж гарсан, охиндаа шалгуулж байгаа нь тэр. Тэгсэн "гэр" гэдэг үгээ нэг л сонин хэлээд байна гэнэ дээ. Япон хэлээр гэрийг "гэрү" гэж бичдэг юм. Аятайхан хэлэхгүй бол мэлхий дуугарч байгаа юм шиг байна гэсэн. Хэ хэ. Учир нь японы мэлхий "гэро гэро" гэж дуугардаг юм.
Бас үсгээ буруу харж уншчих гээд л бага сага асуудлууд байсан.
Ямар ч байсан эхний удаад гэхэд түгдэрч барилгүй аятайхан давлаа гэж.
Японд байдаг хүмүүс номын сангаас зээлж аваад нэг харна биз, надад лав таалагдсан.
Зургийг Баасанжавын Болормаа,
Орчуулгыг Нагано Хидэко.
Номын ард бичээстэй байсан Болормаагийн тухай танилцуулгыг дараагийн бичлэгээр орчуулж оруулахыг бодноо.
Яг хэн зохиосныг нь хараагүйм байнаа, дахин харнаа. Гэхдээ япон хүн зохиосон болов уу гэж бодож байна. Үгүй бол Болормаа зохиосон ч байж магад.

Friday, October 02, 2009

Ронда Бёрн "Нууц"


Хайртай ээж аав минь охиноо, хүргэнээ унш гэж өгч ерөөлийн үгээ бичиж явуулсан ном. Интер номын дэлгүүрт их л борлогдож байгаа ном гэнэ.
Алдарт хүрсэн, баяжсан, эдгэрсэн, аз нь шовойсон гэх мэт хүмүүсийн хэрэгжүүлж ирсэн нууцыг тайлж олонд хүргье гэсэн зорилт бүхий ном. Орчуулагч: Э.Туул.
Кино нь бас гарсан гэнэ.
Ямар ч байсан номонд бичигдсэн зүйлээс оруулсугай.

Жеймс Рей
Баяр талархлыг би эрч хүч авдаг дасгалаа болгосон. Өглөө бүр сэрэнгүүтээ би "Баярлалаа" гэж хэлдэг. Орноосоо босохдоо бас "Баярлалаа" гэж хэлнэ. Шүдээ угааж байхдаа, өглөөнийхөө ажлыг цэгцэлж байхдаа ч, талархал илэрхийлэх юмсаа "нэг бүрчлэн толгойдоо бүртгэж" байдаг билээ. Ингэхдээ зуршил төдий, зүгээр нэг бодоод өнгөрдөг юм биш л дээ. Ухаан бодолдоо сэтгэл мэдрэмжээ шингээж, чин сэтгэлээсээ баярлаж талархаж байдаг аа...

Марси Шимофф
Бид хүмүүстэй харьцаж байхдаа бусдад гомдоллоод сурчихсан байдаг. Жишээ нь "Миний ажилчид гэж арчаагүй залхуу улс байх юм..., манай нөхөр гэж уур хүргэсэн амьтан бий..., хүүхдүүд маань бүр залхааж гүйцлээ..." гэх мэт. Бид бусад хүмүүсийн алдаа дутагдлыг ярьж, буруутгаж байдаг. Тэгвэл төгс сайхан харьцаа ийм байх ёстой юу? Тэдгээр хүний зэвүүн муухай аашийг бус, харин сэтгэл татам, үнэ цэнэтэй чанар юу байна гэдгийг хамгийн түрүүнд олж харахыг хичээ, түүн дээр анхаарлаа төвлөрүүл. Учир нь ямар нэгэн юманд гомдон туниад байвал, дахиад л энэ мэт "гай"-г даллан дуудсан хэрэг болно. Хэрвээ харьцаа чинь тэгтлээ муудсан бол, ердөө ч таарч тохирохгүй байгаа бол, байнга хэрүүл тэмцэлтэй аваас та л үүнийг өөрчилж чаднаа. Хуудас цаас аваад түүн дээрээ энэ хүний хамгийн үнэ цэнэтэй, сэтгэл татам чанар нь юу вэ гэдэг жагсаалтыг гучин өдрийн дотор гарга. Түүнийг хайрлаж хүндлэх ямар шалтгаанууд байна гэдгийг сайн бод...
(Энэ хэсгийг уншаад 2006 оны 11 сард нэг найзынхаа санаачлагаар дэлхийн өнцөг булан бүрээс япон улсад ажиллахаар ирсэн үеийн залууст хандаж уншсан багахан хэмжээний "speech"-ээ эргэн дурсаад. Японд байх хугацаандаа яавал сайхан, хөгжилтэй дурсамж дүүрэн өнгөрөөх, ажлынхаа япон хүмүүстэй эвтэй найртай ажиллахын тулд дургүй хүнийхээ сайн чанарыг эхлэн олж харах бла бла гэсэн байсан юм.)

Бен Жонсон (эмч, зохиолч, энергээр эмчлэгч)
Мянга гаруй өвчний онош байдаг. Хэрвээ бие организмыг бүхэл бүтэн гинжин хэлхээ гэж үзвэл түүний аль хэсэг дээр гэмтэл байгааг онош тодруулж өгдөг. Бүх өвчин эмгэг ганц зүйлээс үүдэлтэй гэж болно, энэ бол стресс... Бүхий л стресс сөрөг бодлоос л үүдэлтэй. Нагц нэгхэн муу санаа, таагүй бодол чимээгүйхэн ороод ирнэ, түүний араас ижил төстөй бодлууд улам бүр нэмэгдсээр нэг мэдэхэд стресс болчихсон байх жишээтэй. Тэгэхээр стресс бол эцсийн үр дүн бөгөөд түүний бий болох шалтгаан нь хэнд ч мэдэгдэхгүй, шалихгүй сөрөг ганц санаанаас эхтэй ухамсар болж таарч байна. Энэ мэтчилэн хичнээн ч их бодол хурааж, өөрийгөө зовоож болно. Хамгийн гол нь энэ бүхнийг ор тас мартаад, та яг одоо бүхнийг өөрчилж чадна..., ганцхан гэгээлэг бодлоор шүү дээ. Улмаар түүгээрээ өөр бусад сайхан бодол санаануудыг соронздон татна.

гэх мэтчилэн ном үргэлжилнэ.

Thursday, September 24, 2009

Би монгол эр хүн

Сүүлийн үед хань ижилтэйгээ сонсоод уяраад байгаа дуу

Thursday, September 17, 2009

Шүрэн бугуйвч

Зохиол нь хөөрхөн. Нэг тийм дэврүүн, мөрөөдөмтгий, гэнэн хонгор залуу нас.

Sunday, September 13, 2009

ROOKIES キセキ

Ахлах ангийн хүүхдүүдийн тухай кино. Дуу нь сургуулиудад их дуулагдаж байгаа гэсэн. Охин минь бас амандаа аялаастай. Ээжид тэр нүдээрээ инээсэн залуу нь их "таалагдаастай".

Monday, September 07, 2009

Зуны даалгавар

Эндхийн сургуульд ямар ямар зуны даалгавар өгдгийг хальт бичнээ. Дараа мартсан үедээ санаж байх гэж.
1. Хираганагийнхаа бүх үсгээр эхэлсэн үг түүж, нэг нүүр бичнэ. Энэ гэхдээ нэгдүгээр ангийн хүүхдүүдэд хамаарна. Зарим үсгээр эхэлсэн үг олдохгүй, охин бид 2 толь бичгээс будаа идэж энэ тэр. Хамаагүй хүнд үг бичиж болохгүй, учир нь ангийнх нь бусад хүүхдүүд мэддэг үг байх ёстой гэсэн. も( мо) үсгээр эхэлсэн үгний хамгийн эхэнд Монгол гэж бичсэн байна лээ. Хэ хэ
2. Зурагт өдрийн тэмдэглэл 2 нүүрийг бичнэ. Мэдээж зургийн тайлбар ч бичигдэнэ. Энэ нь бага сургуулийнхаа бүх хүүхдийг хамарч олгоддог эсэхийг хэлж мэдэхгүй байна.
3. Чөлөөт судалгаа. 1-6 ангийн бүх хүүхдийг хамарна. Хүүхэд бүр нэг зүйл судална. Охин маань хорхой шавьжны ажиглалт хийсэн. Анги ангидаа нэг нэг хүүхэд шалгаруулж, бүх багш сурагчдадаа тайлагнана. Биеийн тамирынхаа зааланд бүгд цуглаад, шалгарсан хүүхэд урд гарч зогсоод яаж судалсан, юу юу ашигласнаа ярьдаг гэсэн. Энэхүү шалгарсан бүтээлээ эцэг эхчүүдэд танилцуулж коридорт хадсан харагдана лээ. Бусад хичээл зүтгэл гаргасан хүүхдүүдийн бүтээл анги ангидаа хадаастай. Шалгарсан нэг хүүхдийн судалгаа нь японы устаж алга болсон амьтад, хойшид мөхлийн ирмэг дээр байгаа амьтад гэсэн юм байсан. Зураг хөрөгтэй нь хадаад, их хөөрхөн өөрийн үгээр тайлбар хийсэн байна лээ.
4. Уран бүтээл. Үүнд зураг зурж болно. Гарын доорх ямар нэгэн зүйл ашиглаад бүтээл хийх. Янз бүрийн л юм хийсэн харагдана лээ. Даавууны өөдөс ашиглаад загас хийж ватум цаасан дээр наасан ч байх шиг. Нэхмэлийн утас, цаасан хайрцаг, бөглөө, товч, шүр гээд л ашиглаагүй юм байхгүй байна лээ.
5. Цэцэг услах. Хавар ангидаа хүүхдүүд нэг нэг үр суулгаад цэцэг тарьсым. Нэр нь өглөөний царай, японоороо アサガオ(асагао). Тэрийгээ зуны амралтаараа гэртээ авчирч усалж арчилна. Өглөөд л их хөөрхөн хөөрхөн, гоё гоё өнгөтэй цэцэг дэлбээлчихсэн байна. Ээж охин 2 баярлаад л зургийг нь авна. Өглөөд цэцэглэдэг учраас өглөөний царай гэсэн юм шиг байна лээ. Оройны царай гэж байдаг гэсэн. Юүгао (ユウガオ)гээд.
6. Өглөөний дасгал. Өдөр бүр гарч хийхдээ тусгай бэлдсэн карт авч гараад ахлах ангийн хүүхдүүд нь хөөрхөн хөөрхөн дүрстэй тамга дардгийн. Нэг ёсондоо ирц бүртгэж. Хамгийн сүүлийн өдөр 500 иений ном худалдаж авах эрх бүхий карт бэлэглэдэг юм билээ. Охин бид 2 нэг өдөр явж ном худалдаж авна даа. Монголдоо харьсан ч хэрэг болохуйц гоё ном авнаа гээд л яриад байгаа. Хэ хэ
7. Сургуулийн номын сан нь тодорхой хуваарь гаргаад ажилладаг юм билээ. Нэг зээлэхдээ 3 ном зээлнэ. Охин минь зузаан зузаан ном авчраад аавыгаа айлгачихсан. Аав нь доторхи агуулга, хэмжээ зэргийг нь хараагүй гаднаас нь л харчаад -Яанаа хар багаасаа роман уншаад эхэлчиж байгаамуу? гэж уулга алдаж хальт онигоонд орсон. Хэ хэ. Мэдээж тэр ном нь дотроо зурагтай, үсэг нь томоор бичигдсэн байгаа шүү дээ.
8. Гэрийнхээ ажлаас заавал нэг зүйл хийж гэрийнхэндээ туслах. Охины минь хувьд ногоо арилгах, крант угаах, будаа угаах гэх мэт. Сүүлийн үед японд гэрийн ажлаас хийж тусалдаг хүүхдүүд байхгүй энэ тэр зэргээс болоод ийм даалгавар өгсөн байж магад юм. Сайн мэдэхгүй. Хүүхдийг тодорхой хэмжээгээр гэрийн ажилд туслалцуулж байх нь зүйтэй шүү. Эр эм гэлтгүй.
За нэг иймэрхүү. Цэцэгний зургийг дараа оруулнаа.

Tuesday, September 01, 2009

Хэнхэг ээж

Манай эндхийн бага сургуульд 3 анги хүртэл нь завтай болон сонирхсон ээж нар хүүхдийнхээ сурдаг сургуульд очиж зурагт ном уншиж өгдөг юм байна. Сард нэг удаа нэлээд хэдэн ээж нар цуглаад нэг нэг ангид орж бэлдсэн номоо уншдаг юм байна. 2 ном уншихаар бэлдэнэ. Ингэхдээ ихэвчлэн номын сангаас зээлдэг гэсэн. Унших номоо сурагчдын насанд тохируулж агуулгыг нь сонгоно. Нэг удаагийн уншлага ердөө 10 минут гэсэн. Ингэхдээ цагтаа тааруулаад заавал 2 ном гэхгүй, урт бол нэг ном ч уншиж болно.
Би өнөөдөр очоод бүртгүүлээд авсан. Монгол үлгэр, монголын тухай зурагт ном хэд байдгийн, тэрийгээ уншиж өгмөөр санагдаад. Хэд ч гэж дээ миний мэдэхийн, гарын дор байгаа нь 3 л байна. Өөртөө ажил нэмчив үү гэж нэг бодсон оо өө яадаг юм гээд зориг гаргаад. Охин минь
-Ээж ээ, сайн бэлдэж очдог юм ш дээ.
Хальт ээжээсээ ичиж байж магад л юм. Гэхдээ яахав хичээнэ дээ. Дараа сарын эхний долоо хоногийн мягмар гарагт охиныхоо ангиас эхлэнэ. Эхний 5 минутанд би уншаад дараагийн 5 минутанд өөр нэг ээж уншина.
Өнөөдөр очоод бүртгүүлсэн чинь ээж нар
-Монголын тухай гэсэн үү? Сонсох юм сан
энэ тэр гээд л ам амандаа шаагилдаад байна лээ. Ямар ном уншиж өгснөө дараа бичнээ.
Байгаа 3 номоо дуусахаар заавал монголын тухай гэлтгүйгээр номын сангаас ном зээлээд л явна даа, та нарт санал болгох ном байвал хэлээрэй, хамгийн гол нь япон хэл дээр хэвлэгдсэн хөөрхөн зурагтай байх хэрэгтэй шүү. Хичээнгүйлэн хүсье!

Friday, August 28, 2009

エリン

Сүүлийн үед охины минь тэсэн ядан хүлээж байгаад үзэж буй хүүхэлдэйн кино. Нэг дэх өдөр найзууд охидуудтайгаа "чи үзсэн үү? би үзсэн ш д" гэж ирээд л хоорондоо үйл явдлыг нь ярьдаг гэсэн.
Би ч бас багадаа тэгж ярьдаг байсан байх даа, охин насаа гэж. Эргэж нэг оччоод ирэх юм сан...

Wednesday, August 26, 2009

Хүссэн юм хүзүүгээр

Өнөөдөр охины минь хичээл эхлэж санаа амарлаа. Өдөр нь би унтана уу, сэрнэ үү, номоо уншина уу, иднэ үү ууна уу хэнд ч хамаагүй дураараа дургиж болно. Хэ хэ.

Юу хүзүүгээр ороосон бэ гэхээр байна ш дээ, ингэсийн.
Охин маань өдөр бүр даалгавараа бага багаар хийгээд байсан даа. Тэрийг нь би тээршаагаад бараг хичээл эхлэхийн өмнөх өдөр хийчихэд болох юмыг гэж бодоод хүсээд байсан юм хүзүүгээр ороочихсон. Гэхдээ хөөрхий минь бичих даалгавраа бүгдийг нь аль эрт хийгээд дуусцан л даа. Юу нь үлдсэн бэ гэхээр зурагт өдрийн тэмдэглэл, хөдөлмөрийн хичээлийн даалгавар ямар нэгэн бүтээл туурвих, чөлөөт судалгаа болох өнөөх хорхой шавьжныхаа судалгааг бичих гэсэн 3 юм дутуу яваад л байлаа. Түүнийгээ өчигдөр хальт нулимстайгаа хутгалдаж байж дууссан. Өөрөө хийсэн байсан усан онгоц нь хөвж өгөхгүй, аав нь тусалж байна гээд бүгдийг нь шахуу хийсэн. Охин харин тэр хооронд дуг нойрондоо дугжраад л. Тэгээд гэнэт өөрийнхөө 10 жилийг дурсаад. Өөрөө хийж чадахгүй байж багшаа би хийе гэж авчаад ээжийгээ шөнөжин нойргүй суулгадаг байснаа, хормогч хийж байна гээд эмээгээрээ оёулаад багш эмээд чинь дүн тавих уу? чамд дүн тавих уу гэж байж нэг юм 4 тавьж байсныг дурсах шив дээ.

Monday, August 24, 2009

"Монгол үндэстэн бүрэн эрхт улс болох замд 1911-1946"


Онц сонирхолтой ном уншлаа. Монгол маань тусгаар тогтнолоо олоход эргэн тойрны улсууд хэрхэн хандаж байсан, хэн хэн ямар үүрэг гүйцэтгэсэн гээд л. Түүхэн хүмүүсийн зураг хөрөгтэй. Хувцаслалт, үсний засалт гээд л тухайн үеийн хүмүүсийн аж байдлыг хүртэл мэдэж болохоор. Гэхдээ ихэвчлэн дээл л өмссөн байна лээ. Эмэгтэй хүмүүсийн зураг нэг ч байгаагүй.
За энэ аахар шаахар зүйл ч яахав... Ганц нэг жишээ оруулъя дөө.

...Монголын асуудал Сталины анхааралд илүү өртсөн үе бол 1932 он байх хэмээн бодно...
...Энэ үеэр Алс Дорно дахинд олон улсын байдал маш ээдрээтэй болж, Японы бодлого идэвхижиж, ялангуяа Манж Го хэмээх тоглоомын улс түүнийг тойрсон элдэв асуудлууд Монголтой холбогдож ирсэн хийгээд Монголын дотоодын болон гадаад нөхцөл байдал Сталины анхаарлыг зүй ёсоор татахад хүргэжээ...
...Сталин Монголын төрийн удирдагч нартай анх уулзсан нь 1933 оны 12 сарын 25-ны өдөр БНМАУ-ын Сайд нарын Зөвлөлийн орлогч бөгөөд Сангийн Яамны сайд С.Довчин, МАХН-ын Төв хорооны нарийн бичгийн дарга Б.Элдэв Очир, БНМАУ-аас ЗХУ-д суугаа элчин төлөөлөгч Г.Самбуу нар И.Сталин Ворошилов нар лугаа уулзсан нь Монголын түүхэнд Сталинтай Монголын төрийн удирдагчдаас уулзсан анхны тохиолдол байсан юм. Он дарааллаар авч үзвэл 1933 оноос хойш дэлхийн 2 дугаар дайны эхний 2 жил буюу 1941, 1942 он, 1950, 1951 онуудаас бусад бүх онуудад зарим жил 2 удаа хүртэл уулзаж байсан нь харагдана...

За залхуу хүрчлээ хэхэ. Ерөнхий сайд Гэндэн, Амар, Чойбалсан нарын уулзалтын үеэр болсон сонирхолтой ярилцлагууд байгаад байдаг. Бүгдийг нь бичнэ гэхээр амжихгүй, бүтэн ном хуулж бичих болчих гээд байдаг. Хүмүүсийн санал асуулгаар бичдийм билүү хэхэ.
Бас Хятадын Ерөнхий сайд Сун Цзы Вэнь гэгчтэй Сталины хийсэн уулзалтын үеэрх ярилцлагууд байгаад байдаг. Яадым билээ байз.
Хүмүүс олж уншина биз дээ гээд хэлчих нь л хамгийн best арга???

Thursday, August 20, 2009

Believe



Төгсөлтийн баяраар их дуулдаг юм шиг байгаан. Охин бас цэцэрлэгээ төгсөхдөө ангиараа дуулсан.

Monday, August 17, 2009

Wednesday, August 12, 2009

Газарчилсан нь





Найздаа амьдарч буй газраа танилцуулав аа. Гүйцээж амжаагүй, дараа дахин ирээрэй гээд л үлдлээ.
Зураг1: Орой нь солют буудахад харьж ирж амжаагүй, учир нь баруун талаасаа эхэлж guide хийсэн юм. Солют нь мужийнхаа төвд буюу зүүн талд болоод. Гэхдээ сүүлийн хэдэн буудалтыг үзэж амжсан боловч бороотой, салхигүй бөөн утаан дунд олигтой харагдахгүй байсан.
Зураг2: Цэцгийн хүрээлэн. Энд ангийнхаа 2 ч охинтой патераа татуулаад амжсан шүү. Уг нь бол зүүдлээ ч үгүй л явлаа ш д.
Зураг3: Баруун хэсэгт байдаг Сакайминато хот. Миүги Шигэрү гэдэг зохиолчийн төрсөн нутаг. Манга-ны нь баатруудаар гудамжаа чимсэн, жуулчдыг ихээр татдаг хот. Манга уншигчид ихээр ирдэг юм билээ. Би манга унших дургүй...
Зураг4: Шян шян мацүри. Шүхэр барьж бүжиглэдэг. Байгууллагууд баг бүрдүүлээд 2 гудамж тойрон бүжиглэж алхдаг. Дуу нь их таалагдаад байдаг юм. Захиргаа нь баг бүрдүүлж жил бүр оролцоно, захирагч нь толгойд нь явна. Би 2 жилийн өмнө бүжиглэж л явлаа. Сайхан дурсамжуудын маань нэг болж үлдсэн...
Охид бүсгүйчүүд нь юката гээд зуны кимоногоо өмсөж гоёдог, зарим эрчүүд нь хаппи-гаа өмссөн байх нь ч бий. Охин бид 2 ч юката өмсөж гоёсон, охин минь бэлгэнд ёстой хөөрхөн ягаан юкататай болсон юм. Бөөн баяр л байсан.

Monday, August 10, 2009

Найз, шорвог бууз

Хэд хоног найзтайгаа буу халаад л дэлгүүр хэсээд л, муж дотроо аялаад л сайхан байлаа. Яаж зүгээр байхав паянтай.
Орой нь хэсэг хүмүүстэй уулзах ёстой байсан тул өдрөөс эхлээд л бууз бэлдэвээ. Нөхөр ажилтай тул охинтойгоо хамтраад, охин минь цэцгэн бууз чимхэж өгөв. Нэг найз нь гээд 3 дугаар ангийн япон охин цуг чимхэлцэвээ. Шалчийсан юм л болоод байсан. Охиндоо хэцүү бууз биш амархнаар нь цэцгэн буузаа чимхээ гээд хэлчихсэн чинь буруудсан.
-Бидний чимхсэнийг муухай гээд голоод байгаамуу. Бла Бла.
-Үгүй ээ, зүгээр л зочин ирэх юм чинь гоё цэцгэн бууз байвал гоё ш дээ.
Гэж байж арай хийж уурыг нь гаргаад. Япон хүүхдүүд бууз чимхэнэ гэж үзүүлж өгнө ш дээ. Хийж сураагүй болохоор гар хөл нь цаанаа л эв дүй муутай. Зүгээр л амсарыг нь базаад хумьчихсан юм шиг л юм болдын.
Иймэрхүү сүр дуулиантай эхэлсэн буузаа арай хийж талаас ихийг нь чимхэж дуусгаад, миний ч явах цаг болоод, нөхөр охин 2тоо найзыг маань тосоод, үлдсэн буузаа чимхээд, жигнээд сайхан дайлаад сууж байгаарай гэж зарлиг буулгаад л явлаа.
Байсгээд утас дуугарна. Охин
-Ээжээ найзынхаа утасны дугаарыг хэлээч ээ?
-Ээжээ яг юу ав гэлээ? (замаараа дэлгүүр орох ёстой байсым)
-Ээжээ жигнүүрийн 2 дахь давхар нь хаана байгаам бэ?
Хүмүүстэйгээ ч олигтой юм ч ярьж амжсангүй, дуусгаад нөхрөө ирж аваач гэж гэсэн чинь яг бууз нь гарч байна гэнээ. Нөхөр ч буузаа таваглаад идэж байгаарай гэж найзад маань хэлчээд намайг тосоод, бид гэртээ ирээд буузнаасаа амслаа.
-Пүү паа ямар шорвог юм бэ?
-Ямар хачин юм хийдийм бээ?
Найз маань нэрэлхээд баахныг идчихсэн, охин маань онгироод баахныг идчихсэн сууж байсан. Яг "Гарын таван хуруу"-н дээр гардаг шиг.
Хэт их бэлдэх бас дэмий золиг юм аа, аминдаа л лууван, хулуу, нира?, сонгино, сармис, байцаа гэсэн ногоо оруулаад хачин сайхан амттай бууз л хийчих санаатай байсым.
Дараа зочин хүлээж авахдаа өөрсдөө л идэх юм чинь гэж бодож хийж байхаас...

Monday, August 03, 2009

5 жилийн өмнө

Сэтгэлдээ дүүрэн мөрөөдөл бас түгшүүр тээсээр нутгаасаа гарч байлаа.
5 жил ч урт юм шиг хэрнээ дорхноо өнгөрсөн байна гэж.
8 сараас эхлээд 6 дахь жил нь start.

Friday, July 31, 2009

君を乗せて

Охины минь дуртай дуу. Хүүхэлдэйн киноны дуу нь. Ая энэ тэр нь нэг тийм том хүний дуу шиг л байгаам ...
3 настай хүүхдийг "маамуу нааш ир"-ийг дуулчих гэсэн чинь
"-Тэр чинь жаахан хүүхдийн дуу" гэдэг шиг л юм болж байх шиг.

Tuesday, July 28, 2009

Сэтгэгдлийн хариу

Хариугаа энд бичлээ, бусад хүмүүс ч уншиг.

Амор: Тийм үү. Охиндоо сонсгох юм сан. Нэг өдөр бөөндөж тархиа болон биеэ ядраахгүйгээр ингэж өдөр бүр бага бага цагаар хичээллэж сурвал сайн байдаг гэнээ. Одоо овоо дасах шинжтэй, хамтарч үг хайж энэ тэр.

Про31: Харин тийм ээ. Манайх шиг хөдөө гадаа явна гэж байх биш, ингэж л идэвхитэй өнгөрөөхгүй бол ч...

Цацрал: Харин монгол шигээ зарим нэг юман дээрээ хэнэггүй байвал зүгээр юм. Мэдээж "авах юм" их байнаа. Яаж ингэж хүмүүжүүлээд байгааг сайн мэдэхгүй л байна. Бага багаар бичлэг оруулнаа.

Дамдаа: Одоохондоо ханз энэ тэр дээр гайгүй л байна, яваандаа "гологдоод" эхлэх байх.
Өдөр бүр сургууль руу шогшуулдаг нь байна ш дээ тухайн хүүхэд өөрийн жаахан тааруу гэсэн хичээлээ давтдаг гэсэн. Бассейнд харин зүгээр байх шүү. Хар халуунд... Гэхдээ нээрээ залхуу хүрмээр тээ, нэг мөсөн амраасан шиг амраачихгүй тээ хэхэ.

Теди: Сольвол сольчий шүү.

Monday, July 27, 2009

Зуны амралт

Охины зуны амралт эхэлсэн. Сар гаран амрана. Хажуугийн сааданд өглөө 6:30-с радио дасгал хийдэг юм байна. Өнөөдөр эхний өдөр нь ширүүн бороо ороод дасгалаа хийгээгүй, харин ирцийн картан дээрээ тамга даруулаад ирсэн байна лээ. Ээж нар нь бас дасгал хийдэг юм болов уу гээд миний үстэй толгой арзайгаад байсан чинь ашгүй ээжүүд хийдэггүй бололтой. Нойроо л харамлаж байгаа м л даа. Хэ хэ.
Эндхийн бага сургуулийн тухай иймэрхүү маягаар бага багаар оруулахыг бодноо. Залхуу хүрэхгүй бол шүү. Ойрд их залхуу болж байгаа... Халаад урсах гээд байгааг ч хэлэх үү.
Зуны даалгавараа өдөр бүр бага багаар хийж бай гэж багш нь айлдсан юм шиг байгаам. Өдөрт жаахан юм хийхийн. Миний бодлоор бол нэг л өдөр бөөндчихмөөр... Бас зуны даалгавартаа өөрсдөө мэдээд нэг юм судалж ир гэсэн юм. Охин маань хорхой шавьж судлана гээд багшдаа хэлсэн гэнээ. Тэгээд өчигдөр борооноор чинь "бороотой өдөр хорхой шавьж яадаг вэ" гэдгийг судлахаар намайгаа чангалаад бороонд хорхой харж өнжив.
За нэг иймэрхүү, ээж нь түрүүлээд "галзуурчихгүйхэн" шиг зуны амралтыг дуусгахын төлөө тэмцэнэ дээ хэ хэ...

Friday, July 24, 2009

Sunday, July 19, 2009

үргэлжлүүлнээ

Бас нэг киноны дуу хайгаад олсонгүй. Нэрийг нь мартсан байнаа.
Дараа хайж олоод оруулнаа.


Wednesday, July 15, 2009

Үргэлжлэл

Үргэлжлүүлнээ...
Сахалтай ах...
Мэнгэтэй ах...
Царайлаг ах...
Дурламтгай охин нас...




Tuesday, July 14, 2009

Орос дууны өдөр

Орос дууны өдөр зохиох гэсэн чинь наадам таараад...
Бичлэг оруулахгүй гүрийж гүрийж наадам дуусгаад...


Wednesday, July 08, 2009

Орос хэл, орос дуу энэ тэр

Чандмань ахын блог дээрх орос дууг сонссон чинь гоё санагдаад зөндөө сонслоо. Орос хэл ч бас д ойлгохоо байжээ. Нээх сайн байсан ч юм шиг юм ярьдаг гэнээ. Хэ хэ. Орос сувгууд дээр баахан л савангийн дуурь үздэг байж дээ.

Monday, July 06, 2009

Талх



Талх баригчтай болоод оо. Одооны талх баригч их амар болжээ. Гурил, эсгэгч, сахар үзэм энэ тэрээ хийгээд л орхичихно. Баригч маань өөрөө зуурна, амраана, хөөлгөнө, тэгээд шарна. Ингээд л 4 цагийн дараа зурган дээрх шиг талх гараад ирнэ. Гэм нь хэмжээ нь арай л жоохондоод байнаа. Амттай болохоор суурин дээрээ алга болчоод байхым. Хэ хэ.
Жаахан байхдаа дуковондоо талх барьдаг л байлаа. Хольцгүй идсэн ч гоё амттай гээд л хавь ойрын бацаанууд цувна өө. Эгчийг хошгируулаад л. Би ч онгироод л...
Одооны маань талх баригчийн ид шид нь бас их байх шиг байгаан. Одоохондоо ид шидийг нь бүрэн гүйцэд үзэж амжаагүй байгаа. Үзэхээрээ зураг оруулнаа.

Thursday, July 02, 2009

Доржзовдын Энхболд "Жаргалмаа"

Дэндэв юунаас ч болсныг бүү мэд гэнэт сэржээ. Гэрт нь жавар хургаж дух зулай руу нь сэрүү татна. Хотон дахь малаа ямар нэгэн юм болсон байх вий хэмээн чимээрхэн чагнаархвал нам гүм. Зүүн урд зүгт хүрэн шарынх нь хүүгэтэл амьсгал татах нь даавуу цуулах мэт тод сонсогдоно. Энэ ч гарцаагүй гявантай мал юм даа гэж бодлоо. Гявантай үхэр ийнхүү хөр цасан дээр хэвтдэг, хэвтрийг нь үзвэл цас ногоон туяатай болж хайлмагтсан байдаг гэж сонинд бичсэнийг уншаад хүрэн шарынхаа хэвтрийг очиж үзвэл нээрэн л ногоон туяатай болчихсон байсан сан. Тэгсэн үхрийн гяван гэдэг асар үнэтэй түүхий эд гэсэн сонины үсэг харагдах шиг болоод хүрэн шараа хайрлахдаа нулимс нь гарахаа шахжээ. Юуных нь түүхий эд байхав дээ. Ээж нь яалаа даа. Хэдэн жил зовж шаналан явснаа цөснөөсөө шүдэнзний толгойн чинээ хоёр гурван чулуу авахуулсан, мэс заслаас гарч ирээд тэнхэртлээ мөн ч зүдэрч билээ. Тэгтэл тэр муу үхээрийн гурван чулуу хүний гяван болох нээ. Мөн ярьдаг улс шүү. Эмч залуу тэр чулуунуудын нэгийг хямсаагаар чимхэн байж харуулаад "За ээжийн чинь зовлон энэ дээ. Энэ л цөсний амыг таглаад зовоогоод байж. Одоо айлтгүй ээ" гэж инээмсэглэн хэлсэн сэн. "Харин энэ одоо бол зовлон биш, ердийн л нэг алаг чулуу. Ээжийн минь биед байсан юм даа гэж бодоод авч хадгалбал хадгал, гаргаад хаячихвал ч хаячих, юутай ч хүүд нь өгчихье" гээд Дэндэвт өнөө гайтмаруудыг өгч билээ. Дэндэв тээнэглэзсэн авч тайлбар тавьж чадсангүй аваад л даалиндаа хийчихжээ. Анхандаа хаячихъя гэж бодсон боловч нэг л болсонгүй явсаар л байж. Ижийгээсээ хойш хаячих вий гэхээс л байн байн гаргаж үздэг болж билээ. Түүнийгээ Хандармаад ч үзүүлээгүй. Харин Жаргалмаа бол мэддэг байсаан.
Жаргалмаа... Дэндүү айвуу тайвуу, дэндүү налгар наазгайдаа Дэндэвийг Хандармаад алдсан даа. Өглөөнөөс үдэш болтол үсээ ч нэг олигтойхон илчихгүй, бүсээ ч чангалаад бүсэлчихгүй, нэг л үлхийсэн юм явдагсан. Хэдэн хүүхэдтэйгээ ноороод л, миний заяа тавилан оногдсон газар энэ дээ гэсэн шиг гэрийн зүүн талд явган сандал дээр эргэлдэн цай юүхэн хээхэн зэхэж уймарсаар өдрийг барна. Дэндэвийг шөнө дөлөөр орж ирж байхад ч хүний урманд хаачаад ирэв гэж асуухгүй гүн нойронд авьчихсан унтаж л хэвтэх. Хүний сэтгэл гэдэг өдөр өдрөөр хувирч, алд алдаар хулждаг ажээ. Дэндэв анхандаа хөөрхий минь ядарч дээ гэж боддог байснаа нэг л мэдсэн "Хн, үхэн алдаад байж байгааг нь" гэж боддог болчихсон байж билээ. Жаргалмаа жаргал даасангүй. Хувьтайгаараа Хандармаа жаргалын эзэн болсноор тэр гурвын дундах нууц зөрөг төгсгөлдөө хүрсэн билээ.
Хэдэн сарын өмнө Жаргалмаагийн бие муудаж, хот хүрээ рүү эмнэлэг бараадан явлаа гэж сонссон авч газар холдоод очиж чадсангүй. Өнөө хэдэн хүүхэд яаж шуу байдаг бол доо гэж оройдоо санаашран бодовч төдөлгүй Хандармаагийн хайр энхрийлэлд автаад мартагнаж, гүн нойрондоо автана. Тэгээд ч намар эртэлж орсон цас л улам нэмэгдээд хол ойрыг зорьж ч чадсангүй. Энэ цасанд басхүү улс амьтны хөл хоригдсон биз, орж гардаг хүн ч үгүй болж, уулын мухарт аргагүй л нэг хашигджээ.
Дэндэвийн нойр хулжчихаад буцаж ирсэнгүй. Хандармааг зөөлөн нударч, "босно байгаа" гэсэн авч цаадах нь амандаа ямар нэгийг гүвтнэснээ цээжээр нь яг тэвэрч тайвуухан нт аргагүй намуухан хурхирч гарлаа. Дэндэвийн сүүж чилээд өөрийн эрхгүй өндийжээ. Гарвал орчныг түнэр харанхуй нөмөрч, одод өнгөлүүлсэн эрдэнийн чулуу мэт ногоон хөх улаан өнгөөр ээлжлэн туяарна. Гэрийнх нь зүүн өмнө зүгт хүрэн шар нь лүглийн хэвтээл хүүгэтэл амьсгална. Морь харчихаад эргэтэл хөлд нь нэг юм тээглэх шиг болсноо нөмгөлсөн дээлийнх нь хормой доогуур гутлынх нь түрийнээс дээхнүүр халуу асгаад явчихлаа. Банхар нь гүйж ирээд долоов бололтой. Ер нь ингэж нялуурдаггүй сэн юу болох нь энэ вэ. Дэндэв банхрыгаа яв чи хэмээн зандартал ухасхийн бусгах шиг болжээ. Дэндэв гэрийн зүг явтал банхар араас нь нэг л их харамсалтайгаар ширтэх шиг бодогдож, хоёр далных нь хооронд халуу дүүгээд явчихав. Дэндэв арай ч ширүүлчихэв үү дээ хөөрхийг гэсэн шүү юм бодоод гэртээ оров. Хандармаа унтсаар. Дэндэв галаа өрдөжш цайгаа чанаж уув.
Нэг л мэдсэн гэгээ орж хоймрын авдар дээрх аав эжий хоёрынх нь зүмбэр жаазтай зурагнууд тодроод ирсэн байлаа. Аав нь тэр жил Дэндэвийг нэг их урамшуулж билээ. Тэр нь сүйдтэй юм байгаагүй ч Дэндэвийн сэтгэлд мартагдашгүй нандин бодол болж үлдсэн юм. Унагаа барьж байсан зуны эхэн сарын тэр өдөр Дэндэв арван дөрөв хүрч явлаа. Цас хайлуулж унасан унагадынх нь ороо догшин гэдэг хэдлэх юм биш. Дэндэв нэг унага гоходчихоод навсайсан юм чирэгдээд алга болжээ. Гэвч алдсангүй шүд зуусаар нэг сиймхий дээр нь уллаж авуут ямар ч гэсэн тогтоож билээ. Тэгтэл аав нь холоос "эр хүн" гэж хэлэх нь адуу пижигнэсэн их дуун дундаас тов тодхон сонсогдох нь тэр... Дэндэвийн цээжинд нар ургах шиг болсон доо. Өглөөд хоёр хөгшнийхөө зургийг харж суухад аавынх нь тэр үг сэтгэлд нь хангинах шиг болно. Тийн суутал жаазтай зурган дундаас нэг зураг харцыг нь татлаа. Гурван сөөсгөр охин нь гэрийн хаяа бараадан тоглож байна. Зураг авч байгааг тэд мэдсэнгүй. Дундах нь багадаа ааруул өгч байгаа бололтой сарвайжээ. Энэ бол дүүгийнх нь хийсэн ажил. Зураг авах дуртай, хүүхэд эрхлүүлэх нь дэндчихсэн хүн билээ. Энэ зургийг ч гэсэн хэрхэн авсан дүр нь Дэндэвт харагдах шиг болно. Инээд нь яасан хүрч байсан бол. Тэр ер нь тэгдэг хүн. Хүүхэдтэй хүүхэд болж шуугиад Дэндэвт загнуулсан нь нэн олон. Мөнөөх зургийг хартал хэдэн хүүхэд нь дахиад л бодогдож. "Ер нь ойрын үед очиж нэг эргэе" гэж шийдээд хэдэн малдаа өвс хаяж өгөхөөр гарлаа. Тэгтэл гэрийнх нь хаяанд нэг муу нооройсон гичий хэвтэж байх нь тэр. Ямар гээчийн үзээрийн амьтан хаанаас гараад ирдэг байна аа гэхээс Дэндэвийн цухал хөдөлж "Яв, чи" гэж зандран газраас чулуу шүүрэгчийн дүр эсгэтэл нөгөө гичий цаашаа зуларч хэдэн алхам харайсан боловч хачин номхон гөдөрсөн нүдээр ширтээд гинших мэт зөөлөн дуу гарав. Дэлэн хөх нь салбайтал унжиж, нэг нь хөлдөж хагарсан болов уу гэлтэй цус шүүрсэн байхыг нь хараад гэнэт өрөвдөж " Хөөрхий дөө, зовсон амьтан юм. Юун эрт гөлөглөдөг лүд вэ. Хэдэн гөлөг нь осгочихоо доо, жаал хоол өгчихвөл салахаа больчихдог болов уу" гэсэн ээдрэгдсэн бодолдоо тээнэглэзэн хэсэг зогссоноо яавал ч яаг дүүрсэн хэрэг гэж бодоод оройн хоолны үлдэгдлээс банхрын идүүрт хийгээд гичий рүү түлхлээ. Тэнэмэл гичий түүнийг нь үнэрлэсэн ч үгүй, харин алс хойт зүгийг харан гингэнэтэл улив.
Дэндэвийн зүрх рүү ёгхийтэл хатгуулах шиг болоод тэр амьтны тухай ямар нэг төсөөлөл төрж, өвсний хашаанаас морио гарган эмээллэж, яаруу давчуу мордтол гичий түүний бодлыг ойлгосон мэт хойт зүгийг барин "энэ зүдэрсэн амьтнаас ийм хүч бас гарлаг аа" гэж гайхмаар сунан дүүлж гарав. Дэндэв ч хоцорчихгүйг хичээн морио гуядан гуядан цогиулав. Гичий давхисаар Дуулгат хэмээх сүрлэг уулын өмнүүр духны хөндлөн сорви мэт зурайн байдаг гүн жалга руу харайн оров. Дэндэв ямар юм үздэг бол гэхээс дэнслэн дэнслэн дагаж явлаа. Тэгтэл жалганы мухарт нэг муу тарзны өөдсөн дээр гурван гөлөг бие биеэ байдгаараа шахаж бөнбөгнөтөл чичирчихсэн хэвтэж байх нь тэр. Морь тэднээс үргэж хамраа тарчигнуулан дэвхцлээ. Дэндэв бууж морио тушаад өнөө гурав руу очуут дуу алдан шогширч, гурван гөлгийг цувуулан хормойлтол дороос нь дахиад хоёр гарах нь тэр. Харин тэр хоёр нэгэнт осгоод хэрэг нь өнгөрсөн байлаа. Гэвч амьд гурвынхаа илчинд бөөр нь бүлээн байх нь тэр.
Дэндэвийн нүдэнд нулимс гүйлгэнэж "Би чинь даан ч дээ, хүн шүү дээ" гэж дуу алдаад мориндоо мордон гэрийн зүг давхилаа. Нөгөө хэдэн гөлгийг өвсөн дотор тавьчихаад гэртээ ч орсонгүй, Жаргалмаагийнд очихоор мориныхоо хар гүйхээр давхив. Хандармаа нөмгөн гараад ирчихсэн араас нь гайхсан янзтай харж байснаа "Хүүе, өвчит минь, морь тамлаж хаачих нь вэ?" хэмээн хашхирч байна. Нэг дөмөгхөн хариу хэлчихье гэж бодоод эргэн хартал нөгөө нооргор гичий нэг их ноолгор харцаар араас нь шимтэн харж байхыг үзээд юу ч хэлсэнгүй морио хорстол нь гуяджээ.

Монголын сонгомол өгүүллэг номноос.

Г.Аюурзана "Хар ая"

(Ойрд хүмүүс зохиолыг нь их уншдаг болсон юм шиг билээ. Би ч "Дурлалгүй ертөнцийн блюз"-ийг нь 6 билүү 7 жилийн өмнө уншиж л явлаа. Бусдыг нь одоогоор уншиж амжаагүй л явна...)

Нэг л хачин, тэгэхдээ юугаараа ч юм бэ сэтгэл татам аялгуу ажээ.
-Наадхиа чи өөрөө зохиосон уу?
-М-хн.
-Юу гэдэг симфони вэ дээ?
Миний асуултын шооч аясыг тэр анзаарсан бололтой, тоглохоо болиод над руу эгц ширтэж,
-"Хар ая"гэдэг юм гэх нь ууртай.
-Хар ая" аа?
Түрүүнээс хойш миний гайхлыг төрүүлж байсан бүхэн дээр энэ нэр ч бас нэмэгдэв. Гэхдээ "Хар ая" гэж нэрлэхээс ч өөрцгүй байсан мэт.
Түүний төгөлдөр хуурыг төгөлдөр хуур гэхэд хэцүү. Өнгөн гадаргуугын модыг хуулаад авчихсан тул даралтуудын дээд хэсгийн ганц хөндлөнгөөр нь нэгэн цагт бор шаргал өнгийн төгөлдөр хуур байжээ л гэж төсөөлж болно. Төгөлдөр хуур ч гэх хаашаа юм бэ, арзайсан утаснууд, нүцгэн алх цохиур сарайж сэрийх нь төгөлдөр хуурын араг яс гэвэл илүү зохимоор. "Муухай дээр улцан нэмэр" гэдэг шиг хөгжмийн цүх цагаан даралтыг ховхолжээ. Хэн нэгэн галзуу эрийн царай ч төсөөлөгдөөд ирэв. Ийм хачин ёрын ажилдаа улайрсан, хөлснөөс нь уур савссан, нүд нь махчин араатных шиг гялалзсан үзэшгүй муухай царай төсөөлөгдөх аж.
Гэтэл энэ хар даралтуудыг хараач. Гялалзаж гялтаганана. Хамгийн аймшигтай нь, бүтэн үлдсэн хар даралтууд дөнгөж өнөөдөр үйлдвэрээс гарсан мэт цоо шинэ, өчүүхэн ч сэв суугаагүй байна.
Төгөлдөр хуурын оронцог шууд газар тавигджээ. Уг нь доор нь хуучивтар хивс дэвссэн аж. Гэвч шалгүй гэрт тэр нь бүр ч тухгүй харагдана.
Гэрт хогшил гэх юм бараг алга.
Дээхнэ үеийн пүрштэй төмөр ор, намхан ширээ, өндөр нам хоёр сандал. Өндөр дээр нь тэр сууж байна. Ингээд л гүйцээ. Зуух ч байдаггүй. Ерөөсөө энд гал түлж байсан шинжгүй.
Хотын захын дүүрэг дэх шалгүй ханхай гэр. Төгөлдөр хуурын зэрэмдэглэсэн аймшигт төрх. Хоорондоо ер зохицохгүй, эргэн тойрон дахь энэ бүх зүйлс гэхдээ мөн л өөрөөр байх аргагүй мэт.
-Чи хаана төгөлдөр хуур тоглож сурсан юм бэ?
-Энд.
-Энэ төгөлдөр хуур дээр үү?
-Тийм ээ.
-Аль хэр их удаж байгаа юм бэ?
-Хоёр жил хорин гурав хоног.
Би юу гээд асуучихлаа? Яг юу асуучихсанаа өөрөө ч сайн ойлгоогүй тул, хий л амаа ангалзууллаа. Энэ хачин төгөлдөр хуурыг энд авчирснаас хойш хоёр жил хорин хэд хоног болж байгаа юм болов уу, эсвэл нөгөө галзуу эр цагаан даралтуудыг нь царилаар ховх ховх татаж эвдсэнээс хойш ийм хугацаа өнгөрсөн юм уу? Эсвэл угаасаа л ийм байсан энэ сарзгар сэрзгэр гялалзсан хар даралтууд дээр "Хар ая" хэмээх хачин дуу авиаг зохиосноос хойш хэр удаж байгааг хэлсэн юм болов уу?
Гэвч би асуусангүй.
-Тэр яах гэж ингээд эвдчихсэн юм бэ?
-Тэр..?
-Тийм, тэр яалаа гэж..?
-Та түүнийг яаж мэддэг юм бэ?
Би нөгөө улаан царайт эрийг л бодсоор байв. Тийм амьтад л төгөлдөр хуурыг царилаар балбаж мэднэ. Тийм амьтад... Хаа ч юм бэ, яг тийм царайтай хүн харсан л байх нь. Тэгээгүй бол би хаанаас бүр нэг таньдаг юм шиг, төгөлдөр хуур эвдэж байхыг нь харсан юм шиг өөртөө итгэлтэй байх вэ...
-Тэр "Цагаан ая"-нд дургүй байсан юм. Цагаан аяыг тоглуулахгүй гэхдээ түүнийг барьж байгаад... гээд үүдний зүг заав. Тэнд урт царил хэвтэнэ. Харин өмнө нь ер анзаарсангүй. Яг л миний төсөөлсөн шиг царил байна.
-"Цагаан ая"-аа бас л чи зохиосон уу?
-Тийм ээ. Танд тоглож өгмөөр л байна. Даан ч энд нэг ч цагаан даралт үлдээгүй. Түүнээс бусад бүх хүнд "Цагаан ая" таалагддаг байсан. Түүнд л таалагдаагүй.
-Тэгээд "Хар ая" таалагдсан уу?
-"Хар ая"-г зохиох үед тэр эзгүй байсан. Явчихсан байсан. Суучихсан байсан.
-Суучихсаан?
-Шоронд.
-Ямар хэргээр шоронд орсон юм бэ?
-Хүчингийн...
Надад нэг л эвгүй болчихов. Энэ гэрт... Гадаа хүүгэх нармын салхи гэрийг нэвт сийгэнэ.
-Би "Хар ая"-ыг чинь ахиад нэг сонсч болох уу?
Тэр юу ч хэлэлгүй ахин тоглов. Намайг дуу хураагчаа халааснаас гаргах үед эхний хоёр гурван өнгө нэгэнт дарагдсан байлаа.
Бүсгүйн царай хувхай цайж, жимийсэн уруул нь чичирнэ. Гар нь нэг л эв дүй муутай харагдавч , арзгар төгөлдөр хуураас яавч хоосон, утга учиргүй зүйл гэхээргүй этгээд содон хөгжим уянгална.

Тэр бол миний анхны өвчтөн байсан юм. "Ганцхан удаа гэртээ оччихоод ирье. Ахиж би хэзээ ч, юу ч танаас гуйхгүй" гэж надтай уулзангуутаа л гуйж, гараас минь зуурчихаад тавихгүй байж билээ. Би ерөнхий эмчийг гуйж байж арайхийн зөвшөөрүүлээд, такси хөлслөн, Шар хадны эцсээс Долоон буудал руу явсан сан. "Хар ая"-аа ахин нэг тоглочихоод тэр гэрээс гарч, үүдийг дугуй төмрөөр даруулан цоожлоод түлхүүрээ хажуу айлдаа тавьж билээ.
Тэр явдлаас хойш тав зургаан сарын дараа би эмчийн ажлаа орхиж, ганзагын наймаанд явсан. 1991 он юм байна. Наймааны алтан үе дуусахад, хувийн эмийн сан нээсэн. Энэ ч танд сонин биш биз дээ.
Саяхан хүү маань:
-Энэ юу юм бэ? гээд жижигхэн хуурцаг үзүүлэв. Миний хуучин цаас, элдэв юмсын хогон дотроос олсон, сонсоод үзвэл тэнд бичигдсэн ая их таалагдсан гэж байна. Хуурцган дээр "Хар ая. 1990.10.9" гэсэн миний бичиг байв.
Хуурцгийг би хүүтэйгээ зэрэгцэж суугаад сонслоо. Нэг л хачин. Зүрх өвдмөөр аялгуу гэж байдаг уу, эсвэл яг тэр үед зүрх өвдөв үү, мэдэхгүй. Би тэсэлгүй хөгжмийг унтрааж орхиод,
-Аль дээр үеийн, галзуугийн эмнэлгийн нэг өвчтөний л зохиосон ая байна. Өрөө рүүгээ яв. англи хэлээ үз. гээд хуурцгийг хурааж авлаа.
Шөнө нь нойр хүрдэггүй. Эмч байхаасаа хойш хэрэглээгүй жижигхэн дуу хураагчаа эрж олоод, "Хар ая"-ыг орон дотроо чихэвчээр сонсов. Хэд хэдэн удаа сонслоо. Үнэнийг хэлэхэд, би хөгжим сонирхдоггүй л дээ. Гэвч сонсмоор санагдаад болж өгдөггүй.
Маргааш би тэр үед сэтгэцийн эмгэг судлалын эмнэлгийн ерөнхий эмч байсан Жүгдэр гуайнх руу очлоо. Товчоор хэлэхэд, өнөөх өвчтөнөө л сурагласан хэрэг. Тэтгэврийн өвгөд цөмөөрөө л уймраа болж гүйцдэг сэн. Харин Жүгдэр гуай бүр хөнгөн шингэн болжээ. Ой ухаан нь ч саруул. "Төгөлдөр хуур тоглодог охин уу?" гээд тун ч сайн мэдэж байсан юм.
Хэд хоногийн дараа Шар хад руу явлаа. 1990 оны өвчтнүүдийн түүхийг нэгжээд дараа нь бүр 1991, 1992 оныхыг үзээд ч түүний тухай юу ч олсонгүй. Жүгдэр гуай руу утасдвал,
-Байх л ёстой доо. Би бүр сайн санаж байна. Чи сувилагч нараас асуу. Уржнанхан л, намайг тэтгэвэртээ гарахад охин байж л байсан даг гэв.
Ихэнх сувилагч жаахан охид. Миний үе тэнгийн сувилагч ганцхан байсан нь өнгөрсөн жил Ховдоос шилжиж иржээ. Ингээд миний эрэл мухардлаа. Долоон буудлын чухам хаахна тэлнийх байсныг санадаггүй. Яг л нөгөө гэрэрхүү навсгар хашаа нэгийг олсон ч, нохой хорьж өгсөн малигар улаан эр:
-Юун төгөлдөр хуур? Юун хар, цагаан ая? Юун Шар хадны эмнэлэг? Чи өөрөө галзуу юм уу? хаашаа юм бэ? гэж эг маггүй загнаад, хашааныхаа хаалгыг тас хийтэл хаачихав. "Зуудаг нохойтой Аюултай"гэж муруй саруй бичсэн хавтгай мод хашаан дээр хадаатай байгаа нь нэг л танил санагдлаа. Тун сайхан, бор шаргал мебель байж ээ дээ.

Мөнөөх хуурцгаа би сонссоор л байлаа. Дараа нь Чайковский нэгдүгээр концерт, Клайдерманн, бас хэн хэн ч билээ, төгөлдөр хуурын аязтай СД хэд хэдийг авч сонслоо. Аль нь ч "Хар ая"-д хүрэхгүй санагдав. Шуманы нэг аяыг л тооцохгүй бол... Гэхдээ Шуман ч миний сэтгэлийг "Хар ая" шиг татсангүй.
Нэг шөнө би хачин зүүд зүүдэллээ. Нөгөө гэрт, нөгөө төгөлдөр хуурын араг ясан дээр, нөгөө бүсгүйн гар гялалзсан хар даралтууд дээгүүр гүйх аж. Тэгтэл гар хүрсэн даралт бүр нь ховхрон унасаар ая дуусахад төгөлдөр хуур нэг ч даралтгүй болчих юм. Тэгтэл нэг ч даралтгүй төгөлдөр хуурын ард суусан бүсгүй гараараа хоосон агаар тэмтчихэд өөр нэгэн ая дуурсав. Өмнө нь огт сонсоогүй тэр аялгуу намайг маш ихээр аз жаргалтай болгож буйг мэдэрлээ.
Сэрэхэд чих тун их өвдсөн байв. Чихэвчтэйгээ унтчихжээ. Хуурцагны бичлэггүй хальс чахран эргэж байлаа.
Тэгээд би төгөлдөр хуур авахаар шийдсэн юм. "Маш сайн төгөлдөр хуур хямдхан зарна" гэсэн зарлалаар явж очвол, олны танил хөгжмийн зохиолчийнх байж таарав.
"Красный Октябрь" бол үнэхээр сайн төгөлдөр хуур даа. Хөгөө алдана гэж байхгүй. Цагаан давааны хог дээр "Красный Октябрийн" сэг хэвтэж байсан гэж байгаа юм. Мултарч унаагүй хэлэн хар даралтыг нь тэр хавиар кино зураг хийж явсан миний нэг шавь саваагүйрхээд дараад үзвэл, яг л өнгөөрөө дуугарсан гэж байгаа юм даа. Гайхалтай сайн хийсэн хэрэг шүү. гэж ярихад нь "Нөгөө төгөлдөр хуур" хэмээн өөрийн эрхгүй бодогдож билээ.
Би хөгжмийн зохиолчид мөнгө тоолж өгөхдөө хуурцгаа бас өгчихсөн. Одоо налад "Хар ая" хэрэггүй. "Цагаан" нь хэрэгтэй.

Монголын сонгомол өгүүллэг номноос.

Monday, June 29, 2009

Монголын сонгомол өгүүллэг


1920-иод оноос эдүгээ хүртэл Г.Аюурзана, Л.Өлзийтөгс нарын сонголтоор.
За ямар өгүүллэг оруулдаг юм билээ байз. Энд тэнд их бичигддэгээс нь бус ховор үзэгддэгээс нь бичнээ.

Saturday, June 27, 2009

Монголын сонгомол яруу найраг



Саяхан уншсан номоо танилцуулж ганц нэг жишээ оруулъя өө.
Монголын сонгомол яруу найраг Эртнээс эдүгээ хүртэл Г.Аюурзана Л.Өлзийтөгс нарын сонголтоор
гэдэг ном байгаам.

Хүннүгийн гунигт дуу
Цагаан уулаа алдаад
Зургаан хошуу мал минь өсөхөө болилоо.
Ягаан уулаа алдаад
Авгай хүүхнүүд минь энгэсэггүй боллоо... Нийтийн тооллын өмнөх -121 он.

"Оюун түлхүүр"-ээс
...Хаан хүн хамаг эрхийг төгсөвч
Хайрлах сэтгэл үгүй болбоос
Хамагт аргагүй хөнгөн болмуй.
Хатан хүн хамаг сайхныг төгсөвч
Ааль муут болбоос
Харин төрхөмдөө буцаж буг болмуй.
Түшмэл хүн есөн эрдмийг төгсөвч
Түвшин сайн сэтгэлгүй болбоос
Хорт чоно мэт жигшигдэхүйн тул
Төв сэтгэлийг ихэд хичээ.

Арслан мэт ноёныг
Барс мэт түшмэд дагах,
Барс мэт ноёныг
Ирвэс мэт түшмэд дагах,
Ирвэс мэт ноёныг
Чоно мэт түшмэд дагах,
Чоно мэт ноёныг
Үнэг мэт түшмэд дагах тул
Хамаг дор зовлон болмуй.
Уг сургаал шүлгийг Чингис хаан 1162-1227 зохиосон гэж үздэг.

Б.Явуухулан 1957 он.
Архи хийсэн сав
Согтсон гэж дуулаагүй ээ, би
Дурлал амссан зүрх
Ханасан гэж сонсоогүй ээ, би.


За тэгээд зураг дээрх хүмүүийн шүлгүүдээс зөндөө л орсон байсан. Бүгдээс нь оруулна гэвэл ч... Бидний сайн мэдэх шүлэг байхад огт сонсож байгаагүй шүлэг ч байна лээ.

Monday, June 22, 2009

Ээлжит...


14-ний бүтэн сайнд ээлжит ургацаа хураагаад 3-уулаа. Амар ч юм уу дөө, хүний тарьсан төмсийг хураагаад авчдаг, хэхэ. Уг нь тэд нар тарихдаа хэлж байх ёстой байхгүй юу тээ. Тэгвэл очоод тарилцана ш дээ тээ. 10 кг үрийн төмсөөр хөөрхөн хэмжээний төмс авдаг юм билээ. Ямар ч байсан настайвтар 2 хөгшний нэлээд сарын хэрэгцээг хангадаг гэсэн. Япон хүмүүс төмсийг байнга идээд байдаггүй юм билээ. Тэхээр хангалттай учраас бид 3-т илүүчилдэг юм шиг байгаан. Бас сонгино хураагаагүй ч гэлээ бэлгэнд авсан хэхэ. За тэгээд таньж мэддэг япон өвөө эмээ нар их ажилсагаа. Алгын чинээхэн газрыг тордоод л байна, тордоод л байна. Тэгээд л под хийсэн ногоо авчихна. Монголд би ээж аавыгаа ногоо цагаахан тариарай л гэдийн. Манай 2 гэхдээ зүгээр суугаагүй ээ дараа тусад нь бичнээ...
Хураасан төмснийхөө зургийг баярласандаа болоод аваагүй байхымаа.

Saturday, June 20, 2009

Дурсамж

Охиноо 1 жилийн дараа энд авчирахад 3-тай байсым. Монголоор ус цас, сул үг энэ тэрийг мундаг хэрэглэдэг байлаа шд. Бид 2 бүр гайхаад өхөөрдөөд, идчихмээр санагддаг байж билээ. Тухайн үед миний хэнз хурга, унага гээд олон шүлэг,дуу, бүр алтан загасны үлгэрийн эхний хэсгийг цээжээр уншдаг ирсийм. Тэр дундаа ногоон торгон дээлээрээ гэж ирээд л дуулдаг байж билээ. Одоо энэ дууг сонсохоор охины минь тэр дүр зураг санагдаад байдым.

Thursday, June 18, 2009

らっきょう&shallot






Өнгөрдөг хагас сайнд охин бид 2-ын хийсэн ажил. Арвин их ургацтай. Түрүү жил бас дарсын. Блогтоо оруулж амжаагүйм. Миний байгаа Тоттори муж нь раккёо гэдэг ногоогоороо алдартай. Элсэрхэг хөрсөнд тарьдаг юм билээ. Цэцэг нь их гоё чернелийн ягаан өнгөтэй, намар гардаг гэсэн. тэр нь бас жуулчдын тоог нэмэгдэхэд ихээхэн үүрэг гүйцэтгэж байгаа гэнэ лээ. Дараа зураг үзүүлнээ. Бидэнд хураахад амар гээд хэсэгхээн газрыг үлдээгээд өвсийг нь зулгаачихсан байсан учраас шарласан байна лээ. Тарих явцад яг ямар арчилгаа шаарддаггийг нь сайн мэдэхгүй. Мэдээж хөрс нь элсэрхэг учраас хөрсөө нэлээд бордож өгдөг гэсэн. Хурааж авсан раккёогоо тусгай заазуураар үндэс, ишийг нь огтолж хаяна. Дараа нь усанд дэвтээж хальсыг нь авна. Ингээд нэг иймэрхүү гөлчийсөн цагаан болохоор нь тусгай зориулалтын цуунд хийж дарна. 1 сар орчим болоод идэж болно, удаан дарах тусмаа сайн.
Японы муж бүрт өөр өөрийн газар зүй, цаг агаарын онцлог энэ тэрээсээ хамаарч заавал нэг нэрийн бүтээгдэхүүнтэй байдаг нь их таалагдаад байдаг юм. Ийш тийшээ юманд явахдаа бэлгэнд аваад ирнэ их дажгүй, өөрсдөө бас хаа нэгтээ явахдаа энэ раккёог их авч явдаг болоод байгаа. Өө тийм хамгийн чухал зүйлээ бичээгүй байна. Энэ ногоог өдөр бүр 4-5 ширхэгийг идэж байвал цус шингэрдэг гэсэн. Япончууд curry rice-тай голцуу иддэг юм билээ.

ЖИЧ: Энэ ногоог яг юу гэж орчуулахаа сайн мэдэхгүй их будилдаг юм. Мэдэх хүн байвал хэлж өгч туслаарай.

Tuesday, June 16, 2009

宇多田ヒカル

Оюутан байхад бидний хэдэн оюутан кассетийг нь дамжуулж сонсоод л. Надад их олон кассет байдаг байж билээ, одоо ч монголд "Бямбаагийн өмч гар хүрч үл болно" гэсэн хайрцганд маань явж л байгаа байх даа. Хэ хэ. Нэг зүйл санаанд орчлоо байна. Түрүү зун нэг юм хайгаад нэг хайрцаг ухсан чинь инээдтэй инээдтэй юм гарч ирээд. Гэрт байсан хүний өөрийн дүү нартаа хамж өгөөд ирсэн. Манай хэд болж өгвөл миний нэр дээрх бүх хайрцгийг ухуулчих санаатай байна лээ, даанч би ажилтай гээд гар хүрээгүй, тэд ч угаасаа гэр хүрэх эрхгүй хэ хэ.
За за дуугаа сонсогтий


Sunday, June 14, 2009

00-н цаас



Манай эндхийн JUSCO дэлгүүрт сүү болон жүүсний цаасан савыг 00-ын цаасаар сольж өгдөг юм. Би нэлээд дээр хальт сонсоод, цуглуулаад л байсан юм. Тэгээд саяхан нэг танилаасаа асууж яг хаана, хэдийд авдагийг нь мэдээд. Одоо бол уусан сүү жүүснийхээ савыг дуусхаар нь усаар зайлж угаагаад хатаагаад, дэлгэж хайчлаад цуглуулаад байгаа. 10 ширхэг сүү болон жүүсний хайрцгаар 1 ширхэг 00-н цаас өгнө. Манай энд 2 JUSCO дэлгүүр байгаа, нэг нь ням гарагт өглөө 10 цаг хүртэл, нөгөөх нь мягмар гарагт өглөөний 11 цаг хүртэл авдаг юм. Зүгээр хаяж байхаар их зүгээр байгаа биз...

Saturday, June 13, 2009

Хөгжлийн албан ёсны тусламж


5 сард уншсан ном. Унших ч гэж дээ, хуудсыг нь түргэн түргэн эргүүлж уншсан болсон ном. Мэргэжлийн үг олонтой, баахан товчилсон англи үгтэй. Над шиг уран зохиолын хайр дурлал унших дуртай хүнд ямар ч сонирхолгүй ном. Бас баахан мөнгөн дүн, тийм их мөнгө банкинд л байдаг байх. Ганц цээжилсэн зүйл гэвэл Хөгжлийн албан ёсны тусламж(Official Development Assistance),(政府開発援助) гэдэг үг. Урд нь сонсож байсан л даа, энэ удаад англи японтой нь мэдэж авлаа.
Товч агуулга нь хэдэн онд үүссэн, ямар ямар үйл ажиллагаа явуулдаг, яагаад тусламж үзүүлэх болсон, хэнд тусламжаа хүргэдэг болох тухай. Гэхдээ нэлээд дээхэн бичигдсэн ном байсан. Тэхээр одооных нь үйл ажиллагаа бага зэрэг өөрчлөгдсөн байж магад юм.
Монголд ч багагүй хэмжээний буцалтгүй тусламж, зээл олгож байсан байна. ЖАЙКА голчлон үйл ажиллагааг нь гардаж явуулдаг юм байна.
Япон нь Азийн олон оронд тусламж үзүүлж байснаас солонгос нь эргээд тусламж үзүүлэх байр сууринд хүрсэн байна. КОЙКА гэж байдаг гэнэ. ЖАЙКА шиг. Гэснээс би нээрээ түрүү жил ажлаар монгол явахдаа КОЙКА-н талаар анх сонсож байсан юм байна. Монгол хэзээ тийм байр суурьтай болох байх гэж бодсон шүү. Бас МОЙКА ч юм уу МАЙКА ч юм уу байгуулаад энд тэндхийн буурай хөгжилтэй оронд туслаад л...
ODA -н талаар wikipedia зэрэгт дэлгэрэнгүй байдаг болохоор энэ удаад нуршихыг хүссэнгүй (үнэндээ бичихээс залхуурсан болой)

Tuesday, June 09, 2009

Биеийн тамир







6 сарын 6. Эндхийн цэцэрлэгт болдог уламжлалт арга хэмжээ нь. Намар биш хавар болдог юм байна. Амралтын өдөр зохиогдсон тул нэг дэхэд нөхөж амарлаа. Дараах зурагнаас та бүхэн нэг зүйлийг харж байгаа байх. Юу гэвэл гадаах талбай. Япон улс нь газар нутгаараа манайхаас 4 дахин бага. Тэгсэн хэрнээ 10 жилийнх нь сургуулийн гадаа биеийн тамирын талбай заавал байдаг. Тэгсэн манайд яаж байна? 10 жилийн сургуулийн талбайг мөнгөтэй нэг нь худалдаж аваад хүссэн барилгаа бариад л. Тэр барилга баригч нөхөр, газрынх нь зөвшөөрлийг олгогч нөхөр бүгд үр хүүхэдтэй л баймаар, яахав тэд нарын хүүхдүүд тухайн сургуульд явдаггүй байж мэднэ. Гэхдээ л ирээдүйд ач гуч нь явах ч юм билүү. Мөн хэдхэн жилийн дараа монголын маань хүүхэд багачууд, залуучууд биеийн тамирын хичээл ордоггүйгээс, хувийн их дээд болон 10 жилийн сургуулиуд нь гаднаа болон дотроо биеийн тамирын заал байхгүйгээс болж сульдаатай, хөдөлгөөний дутагталтай хүүхдүүд олшрох байх шүү. Төрөлх сургууль 50 маань гаднаа талбайгүй болчихсон гэж дуулсан, баахан л барилга баригдсан юм байхаа. Багадаа үхтэлээ л хөөцөлдөж тоглосон доо...
Зураг 5: Гадаах талбай, хүүхэд хөл нүцгэн гүйсэн ч болохоор чулуугүй дан элс.
Зураг 4: Хүүхдээ хөгжөөн дэмжихээр ирсэн аав ээж, эмээ өвөө, ах эгч нар нь иймэрхүү байдалаар сууж үзнэ. Өдрийн хоолоо гэртээ бэлдэж ирээд 12 цаг болохоор бүгд тойрч суугаад иднэ.
Зураг 3: Малгайны өнгө нь учиртай. Сурагчдыг насны ангилал болон бүлэг болгон хуваахад ихээхэн үүрэг гүйцэтгэнэ. 2 талаар нь өмсдөг.
Зураг 2: Дунд нь хальт урлагийн номертой. Их сүртэй сонсогддог юм билээ.
Зураг 1: Энэ зургийг хараад цэцэрлэгт байхдаа төв стадионд ингэж гимнастик хийж байсан бодогдоод. Стадионы асрын дээр нэг багш гарч биднийг удирдаад л.
PS: Зурагны дараалал дороосоо эхэлчихэж. Дараа л гэнэдэхгүй зөв оруулахаас...