Tuesday, December 29, 2009

Бүгдэд нь шинэ оны мэнд

Шинэ жилийн дарс шиг оргилуун
Шинэхэн орсон цас шиг хөнгөн
Зулзган гацуурын үнэр шиг анхилуун
Шинэ оны мэнд хүргэж
Aз жаргал хүсэн ерөөе
Цагийн зүү зүрхний хэмнэлээр цохиолж
Цасан одод дээрээс бутрах тэр л үед
Халуун үнсэлт мэт дарсаа тулган
Хамгаас сайхнаар шинэ оноо угтаарай
Цаг хугацааны түүх болон үлдсэн хуучин оноо
Цаглашгүй их амжилт бүтээлээр үдэж
Он цагийн тооллоор учран золгож байгаа шинэ жилээ
Од хийморьтой угтаарай

Saturday, December 19, 2009

Анхны цас...


Анхны цас сүүлчийн бороо...


Энд цас ороод оо. Охин минь бөөн баяр, цасан өвгөн, цасаар байлдах, цасан гэр энэ тэр хийнэ гээд. Ээж нь харин болгоомжтой явахгүй бол энэ тэр гэсэн юм бодоод санаа зовоостой. Уг нь ч өвөл төгссөн жолооч л доо. Нэгхэн шөнө ороод нэг иймэрхүү. Өнөөдөр ч бас орсоор л байна. Нээрээ цасгүй газрын ганц нэг найзууд манайд ирж цас үзнэ үү? Цуг цасан өвгөн хийцгээе.

Жич: Анхны цас гэж аманд орж ирснээр нь дээрх дууг оруулчлаа шүү.

Thursday, December 17, 2009

Friday, December 11, 2009

Буддизмыг танин мэдэхүй ба номын төрийн түүхийн товчоон үргэлжлэл

...Ном нь төгс төгөлдөр байснаар тус болохгүй, хүн нь төгс төгөлдөр болох хэрэгтэй.
Соён гэгээрүүлэгч Жанцанбал

...Хубилай хаан 1260 онд гүрний хэмжээнд хэрэглэх нийтлэг үсэг зохиох зарлиг буулгажээ. Уг зарлигт: "Би санаваас үсгээр үгийг бичнэ, үгээр хэргийг тэмдэглэнэ. Энэ нь эрт ба эдүгээгийн нэвтэрхий хууль. Бидний улс гэх умарт газарт тулгар байгуулсан тул суртал нь хэмжээтэй. ...Ляо улс, Алтан улс ба жич холхи олон улсын дүрмийг хянаваас тус тусдаа үсэг буй амуй. Эдүгээ бичгийн засаг улмаар хөгжих бөгөөд бичиг үсгийг тогтоох нь дутуу, бүрдээгүй тул тийнхүү туслгайлан улсын багш Пагвад тушааж, Монгол шинэ үсгийг үүсгэн бичүүлэв" гэжээ. Ийнхүү Хубилай хаанаас "Пагва лам үсэг зохиох зарлиг хүлээснээс хойш Есөн хэмээх цолтой, Ну гэгч нэртэй уйгар бичээч түвэд, энэтхэг үсгийн суурин дээр монгол хэлний авиаг үндэслэж дөрвөлжин хэлбэр бүхий нэгэн зүйлийн шинэ үсгийг зохиов. Энэхүү үсгийг ер нь Пагвын үсэг гэдэг болно. Энэ бол санскрит ба түвэд үсгийн цагаан толгойноос хувирч иржээ. Түүнд нийт 42 үсэгтэй эх авиа 10, үүсвэр авиа 32 буй. Авиа нийлж үсэг бүтэх тул авиа зохицолдох дүрмийг гаргажээ". Болор эрхид тэмдэглэснээр бол Хубилай хаан "Үүнээс хойш аливаа явуулах бичгийг Монгол дөрвөлжин үсгээр бичээд, бус улсын үсгийг зэрэгцүүлэн хадтугай хэмээлээ" гэснээр бол дөрвөлжин үсэг нь олон улс хоорондын харилцааны бичиг байсан бөгөөд харин монголчууд уйгаржин, нанхиад нар ханз, түвэд өөрийн бичгийг хэрэглэсээр байсан юм. Хубилай хаан "Монгол үсэг гэдэг бол олон үсгийн дээр буй"хэмээн цохон онцолсноос үзвэл эзэнт гүрний төрийн бичиг гэж тогтоосон хэрэг юм. Шинэ монгол бичиг эзэнт гүрний төрийн бичиг хэмээн тунхаглагдсан хэдий ч үндэстнүүдийн өөр өөрийн төрийн бичгийг хэрэглэх эрхзүйн боломж нээлттэй үлдсэн байна. Энэ нь монгол хаадын төрийн дипломат бодлогын нэгэн илэрхийлэл гэж үзвэл зохилтой...
...Дөрвөлжин бичгийн гол дурсгалын нэг бол Сажа Бандида Гунгаажалцангийн "Субашид" гэдэг шүлэг зохиол бөгөөд түүнийг Сономгара гэдэг хүн монгол хэлнээ хөрвүүлж, 13 зууны эцэс 14 зууны эхээр Монголд дөрвөлжин үсгээр хэвлэн гаргаж байжээ.
Дөрвөлжин бичгийг олон үндэстний их улс болсон Монголын Юань гүрэн 1269-1368 оны хооронд 99 жил төрийн бичиг болгон хэрэглэж байсан байна. 1368 оноос Мин улс ч, бусад улс ч хэрэглэхээ зогсоосон байна. Харин энэхүү монгол бичгийн үндсэн дээр зохиосон бичгийг Солонгосчууд одоо хүртэл хэрэглэж байгаа тухай гадаадын зарим судлаачид анзааран тэмдэглэж байгаа билээ.
Монголчууд төрийн аливаа хэрэгтээ хос бичиг хэрэглэдэг байсан, Согдоос уйгаржин бичгийг өөриймшүүлсэн, Чингис хаан Монгол төрийн албан бичгээр уйгаржин бичгийг тунхагласан, Хубилай хаан 1269 онд Монголын "дөрвөлжин" хэмээх шинэ үсгийг зарласан...

Буддизмыг танин мэдэх үй ба номын төрийн түүхийн товчоон


Аль түрүү жил бэлгэнд авсан ном. Унших завдал болохгүй байсаар саяхан барьж аван, хаана ч явсан хамтдаа байсаар уншиж дуусгасан ном. Буддизмын талаарх өрөөсгөл ойголтоыг минь, өвөг дээдсийнхээ талаарх өрөөсгөл ойлголтыг минь, тэдний боловсролын талаарх өрөөсгөл ойлголтыг минь ихээхэн өөрчилсөн ном. Номын хорхойтой хүмүүст санал болгомоор ном.
Ойдовын Дагвадоржын ном.
Номын хэсгээс бага зэргийг оруулахаар шийдэв.
...Хүн хэдий чинээ урт насалъя гэвээс уурлаж, баярлах, айх зэрэг сэтгэлийн хөдөлгөөн, эд мөнгө, эрх тушаал, өнгө дарсанд шунах зэрэг долоон хүслээ захирч чадах аваас сая санасандаа хүрнэ. Сэтгэлийн 5 хөдөлгөөн нь таван цул эрхтэндээ нөлөөлдөг. Тухайлбал уурлах нь элгэнд, баярлах нь зүрхэнд, айх нь бөөрөнд муу гэх мэт...

...Оросын эрдэмтэн Э.Мулдашев Түвэдэд хийсэн судалгаанынхаа үр дүнд ихэр хоёр нуурын адил бус араншингийн тухай сонирхолтой мэдээлэл бичсэн байдаг. Манай нутгийн (Дундговь Цагаандэлгэр) Базар дарханы хүү Наваанравдан асан 1994 онд бидэнд хүүрнэхдээ "Цагаан айргийн голын эхээд байх нэгэн булгий нэх ундрагад хүүхдүүд савантай ус дусааснаас булгийн ус уурсан ширгэсэн шүү. Ус мэдрэмтгий, бас амьтай" гэж сургамжилж билээ. Энэ нь монголчууд амьдралыг тэжээгч усны "амьт" болохыг танин мэддэг байсны нэг нотолгоо болой. Тийм ч учраас монголчууд горхи, булаг, шандын эх ундрагад ариун бус зүйл хүргэх байтугай, хамгийн ариун гэх сүүгээ ч дусаадаггүй... Дэлхийн 70 хувь нь ус, ус бол мэдээллийг тэр чигт нь шингээдэг. Мөн элс мэдээллийг агуулдаг. Элсний ширхэгийн 70 хувь нь кварц байдаг. Кварц бол мэдээлэл хамгийн сайн хадгалж, мөн эргүүлж түгээдэг бодис аж...

...Биеэ засваас
1. Сайн морь уна
2. Сайхан зохист идээ ид
3. Хуучин тааламжтай хувцас өмс.
Сэтгэлээ засваас
1. Өндөр уулан дээр гар
2. Үг нийлэх үеийн нөхөдтэй хүүрнэ
3. Өчүүхэн нялхастай наад.
Боржигон Сэцэн вангийн хошууны засаг Г.Цэрэнсандүв 1891 он ...

Жич: Ойрд "Ой"-гоор эхэлсэн овогтой их таараад байхын, яаж байгаан болоо?

Tuesday, December 08, 2009

Урлагийн үзлэг



Өнгөрдөг бүтэн сайнд охины маань сургуульд ороод оролцож буй анхны урлагийн үзлэг болоод. Япон хэлээрээ 学習発表会 гэж хэлээд, би л тэрийг нь амраар нь "урлагийн үзлэг" гэж монголчлоод байгаам.
Цэцэрлэгийнхээс нэг их ялгагдахгүй байсан. Хүүхэд болгоныг оролцуулна, тухайн хүүхэд дуулж чаддаг байна уу, чаддаггүй байна уу хамаагүй ээ.
1 дүгээр ангийнхан жүжигчилсэн тоглолт хийж, охин маань тайлбарлагч болсон. Ганцаараа тайлбарлах юм байх гэж бодсон чинь зөндөө хүүхэд цуг байсан, тэхээр нэг хүүхэд 1-2 л өгүүлбэр хэлсэн байх шүү хэхэ, тэгээд л бөөнөөрөө гарч ирж дуулж барих шив дээ. Нээлтийн дууг 1-6 анги бүгд дуулсан. Ингэж дуулахдаа хэл ярианы хөгжлийн бэрхшээлтэй хүмүүсийн хэлээр орчуулгыг хамт хийж дуулсан. Монголоор юу гээд байдаг билээ байз? Дохионы яриа? Хэл зангааны яриа? мэдэх нь хэлж өгөөрэй. Тийм хүмүүстэй уулзалт зохион байгуулсан гэж байна лээ.
Зураг1: Урилганы ар талд өөрийн гараар message бичсэн байгаа нь
Зураг2: Урилганы нүүр
За тэгээд Орчуулгатай дуулсан Smile Again гэдэг дуу нь

Tuesday, December 01, 2009

Мод тарьвал...


Цаана чинь Монголд мод тарьвал мөнгө өгдөг болж байгаам шиг байна ш дээ. Аав ээж хоёрыг минь хорооноос нь мөнгөөр шагнасан гэнэ. Хашаандаа мод тарьдаг гэж. Шилмүүст мод тарьвал үнэлэмж нь арай их байдаг гэнэ. Манайх ганц нэг жимсний мод тарьдаг юм л даа. Бас ч болоогүй ургацаа хураана. Бидэндээ варень хийж өгч явуулдаг болоод байгаа. Амт гэж салахын аргагүй, ээж минь ч хийсийм болохоор. Тариад нэг их удаагүй, туршлага муу зэргээс болоод одоохондоо тийм ч их арвин ургац хураагаагүй байгаа л даа. Гэхдээ чамлахаар чанга атгана шүү. Эхээнээсээ үр шимээ өгөөд л байна. Мөнгөөр шагнуулсан гэх мэт хэ хэ.
Засгийн газраас мод тарьдаг иргэдийг дэмжээд байгаа юм болов уу, сайн мэдэхгүй л байна. Мэддэг хүн нь хэлээд өгөөрэй. Би ч бас харихаараа таринаа, үнэлэмж сайтаагаас нь шилж байгаад Лол.

Нэг мэдсэн


12 сар болчихсон тууж явах юм даа. Золтой л зурагтай номоо уншихаа мартчихаагүй. (11 сард ажлын шаардлагаас амралт авсан байсым) Сандраад л гэрт байсан нэг номоо авч очоод уншсан. Тэгсэн охин маань дандаа л морь, хонь. Цаана чинь 12 сар болчоод байхад чинь Санта өвгөний тухай ном байсан бол гэдэг байна ш дээ. Бодоод байх нээ тэгдэг байж гэж бодоод. Хайж явах цаг зав болоогүйм л даа. Түүнээс ч тэрэн шиг олон ном байхгүй л дээ, одоо бүр сезон нь эхэлцнийг ч хэлэх үү.
1 сард 3 дугаар ангийн хүүхдэд уншихаар болсон. Тэгсэн яг одоо 3 дугаар ангид "Дэлхийн үлгэр" гэдэг нэртэй хичээл орж байгаа гэнээ. Энд тэндхийн орнуудын үлгэрийг сонирхож уншдаг юм уу даа. Намайг "Сүхийн цагаан морь"-ийг уншиж өгч чадах уу гэхээр тэгье л гэлээ. Юу унших уу гэж хайж явахгүй амар, хэхэ, аймаар халтуурдсан уу.
Ямартай ч 12 сарын ном "Мөрөн Сарт хоёр" Зохиолч нь Үда Сачико (миний танил хэхэ). Агуулга нь наадмаар тал нутгийн хүүхдүүд уралдааны морь унадаг гээд Мөрөн гээд жаал хүүгээр дүрсэлсэн.Морьных нь нэр Сартай.
Үүнийг урьд нэлээд хэдэн газар уншиж байсан болохоор нэг их түгдрэлгүй ард нь гарсан.
Японд байдаг улсууд уншиж үзнэ биз дээ.