Єшєє (vргэлжлэл)

Євгєнийг ажвал чулуун дээр тавьсан мах огтолж байсан чигээрээ хєдєлгєєнгvй болоод гэлжийн чагнаж байна. Дахиад л аа-а-а уу-у-у гэнэ.
-Чоно уу даа гэсэнд євгєн гэнэт амилах мэт хєдлєн, огтолсон махаа ам руугаа хийгээд шар шар зажлангуутаа
-Нг... тийм байна гэж хvнгэнэв. Морьд маань тургилан, говийн хайрга чулуу шажигнуулах нь мєн л уянгалсан зэвvvн авиаг сонсон сэрэмжилж байгаа ажээ. Євгєн галын дєл ширтэн, чонын улианыг чагнан байснаа
-Доригийн сvнс... гэж шивнэлээ.
-Юy... юу гэнээ гэж сонирхон асуувал "би юу хэлчихэв ээ" гэсэн мэт над руу гайхан харснаа
-Аан... дэмий юм гээд царайгаа барайлгав.
Зэмбээ гуайн амнаас санаандгvй унасан хоёр vг миний дотрыг маажиж гарлаа.
-Энэ хойд хадат ааргийг дээр vед Шээзгий толгод гэдэг байсан юм. Нээрээ ч холоос харахад чандманилан хємєрсєн гурван шээзгий шиг харагддаг юм л даа. Доригийн толгод нэртэй болоод удлаа. Жижиг мєртлєє хад чулуу ихтэй. Орчихсон ямаа олддоггvй байсан газар... дундаа нэргvй жаахан задгай устай байлаа. Одоо ч чонын шанд гэдэг болоо шив. Айл малгvй болоод удаж байгаа юм аа. Ээ дээ янзын хад чулуутай газар даа. Хvн ороод нуугдчихсан ч олдохгvй л байх. Манай нутагт хэдэн чонотой газар энэ л байгаа юм. Говь тал руу хоолонд гарсныг амьтан намначихаад байдаг боловч энд байгааг нь яаж ч ээрээд олддоггvй золиг гээд дуугаа хурааж, аягаа хар цайны шавхруугаар зайлан цацаад хавтгай чулуун дээрээ хємрєв. Тэгээд тамхиа асаан, тохмон дээрээ тэнгэр ширтэн хэвтлээ. Би євгєн рvv дєхєн сууж галдаа тэсэгний хэдэн хожуул чулуудаад
-Яагаад Доригийн гэх болсон юм бол гэж асуув.
-Тэр vv, тэр ч бас явдалтай. Урьдаар ороо заснаа хєє...
Бид 2 галаа дахин сэргээж, морьдынхоо холбоо, тушааг шалган vзээд аяны хєнжил гудсаа дэлгэв. Говийн ааглаг ургамлын vнэрт ханасан бvлээн салхи хааяа нэг сэвхийн, холын одод дээрээс тонгойн ширтэх мэт жирвэлзэнэ. Морьд маань байн байн аяархан тургина. Чоно улихаа больжээ. Хєнжилдєє орсон хойноо
-Чоно улихаа больчихвоо гэвэл євгєн
-Тэгэлгvй яахав. Хээрийн амьтан чинь цагтай, тоотой дуугарна шvv дээ гэлээ.
Зэмбээ гуай тохой дээрээ єндийн урт гаансаараа тvvдэг рvv зvтгэн байж тамхиа асаагаад цааш харсан хэвээрээ шунаглан сорох ажээ.
Би сумтай буугаа толгой тушаагаа тавиад "Євгєн даанч хойд аараг руу дєхєж хонохоос дургvйцэн заавал энд буусан юм. Чононоос айсан байж шvv" гэж дотроо бодож хэвтэв. Оройтсон саран хєєрєв. Тvvдгийн гал ч бєхлєє. Эргэн тойрны юмс сарны сэрvvн цагаан туяан дунд умбаж, тэнгэр єндєрсєн цаашлах шиг болов. Хєдєє нутгийн намрын цагаан шєнийн жавхлан нойр хулжаалаа.
-Зэмбээ гуай
-Єєв!
-Та єнєєхєє ярьж єгєєч?
-Чамд сонин байх болов уу даа
-Сонин байлгvй яахав. Тэртээ тэргvй нойр хvрэхгvй байна шvv дээ.
-Минийх ч ялгаа алга гээд хэсэг чимээгvй болсноо...
-Тавиад жилийн ємнє юм даа. Манай энэ Мухар худгийн хоолойд Чойвоогийнх гэж нэг айл байлаа. Миний мэдэхийн мал малын захтай том хар гэртэй, vргэлж ганц гэрээр байдаг тийм айл байсан юм. Чойвоо гэдэг vг дуу цєєтэй, уруу нvдтэй, янхигар хар євгєн байх. Хvний нvvр харна гэж бараг байхгvй. Айлд орж ирвэл галын зуух руу харж, тамхи татан сууж байгаад хvн юм асуувал л хэдэн vг солиод гарна. Эмгэн нь гэвэл бас л дуу цєєтэй. Yргэлх эрхи эргvvлж, ам нь ємєр ємєр хийж байна. Тэднийх чухам "дуугvй дvмбэд" гэдэг vг санаанд ором чимээ авиагvй айл байлаа. Дотор нь чанга дуугарвал гэр нь хийсчих юм шиг санагддагсан. "Ганц хvv нь хил хайчийн харуулын албанд татагдаад явснаас хойш л энэ хоёр ийм зожиг дуугvй болсон улс даа" гэж хєгщvvл ярилцана.
Хvv нь явснаас хойш олон жил єнгєрчээ... Хэл сураг ч гараагvй юм байх. Нэг хавар эмгэн нь єєд боллоо. Тэр хєгшин амьсгаа хураахынхаа ємнєхєн "Миний хvv, Дориг минь" гэж л ганц дуугарчээ. Тэгэхэд тvмэн vрчлээ болсон хиртэй хацар дээгvvр нь нулимс урсч байсан гэдэг юм.
-Ганц vртэйгээ уулзах хувьгvй амьтад байж дээ. Хєєрхий Дориг єнгєрсєн байх. Амьд явдаг бол эрхбиш хэл сураг дуулмаар юм.
-Хэцvv ч хорвоо юм даа гэж настайчууд шогшролдоно. Гэтэл тэр зун Дориг хvv нь гэв гэнэтхэн хоёр морин ачаа хєтєлсєєр хvрч ирлээ. Гэгээ таттал яралзсан том цагаан шvдтэй, єтгєн хар хємсєг нь зовхийг нь дарснаас болсон мэт жийхгар хар нvдтэй, хулмайлсан хоёр чих нь ар тийшээ наалдсан юм шиг, хар хvрэн нvvртэй хvдэр зузаан эр байлаа. Гуч гаран насны тэр эр гэртээ ирж хоёр гурав хоноод нутгийн айл ах дvvсээр бууж мордох болов. Хvvгийнхээ барааг харж чадаагvй хєєрхий эхийг нь бодоод хєгшид євгєд єєрсдєє буруутай юм шиг ємнє нь дальдчин сандарч байхад Дориг хэзээ ч ээжтэй байгаагvй юм шиг жийхгар нvдээрээ инээмсэглэн, цатгалан царайлж явдаг байлаа. Єєрийг нь амьсгалынхаа эцсийг хvртэл хvлээсэн эхийнхээ шарилыг ч эргэсэнгvй. Харин тэр хамгийн тvрvvнд хошуу ноён, захирагч нарт бараалхан алтан ембvv, урт цагаан гаанс, галзуу хар миглvv, хатдад нь хоргой торго барьж, хонон єнжин найр цэнгэл хийж, талыг олсон байна.
Тэр харуулын албыг 6 жил хаасан боловч юм vзэж, нvд тайлах гэж харийн нутагт олон жил суусан гэж ярина. Гэтэл муу юм модон улаатай гэгчээр тvvнйиг нэгэн шивнээ яриа дагаж ирсэн нь "Дориг харуулын албанаас халагдаад хил дамнасан дээрэмчидтэй нийлж, єчнєєн жил тэнэхдээ гэм зэмгvй олон хvний аминд хvрч, нvгэлт олзоор цадаж явсан хvн гэнээ" гэх бєлгєє. Юутай ч гэсэн тэр єрєвдєх сэтгэлгvй болсон хvн байлаа.