Би дуртай

кофе уух. Тэгсэн энэ ундны чинь цаана асар том асуудал нуугдаж байдаг юм байна шүү дээ, журмын нөхөд өө. Ядуурал, дарангуйлал, боолчлол, баяжилт. Орчин үед бол үгээгүй ядуурал гэсэн асуудлууд байнга дагаж явдаг юм байна.

1558 онд Африк тивээс хар арьстан хүмүүсийг Бразильд аваачин худалдан боолчилж хүнд хүчир ажил хийлгэдэг байсан ба түүний дотор асар хүнд дарамттай нь кофений тариалалт дээр ажиллах.　Бразилийн Bahia мужийн Pelourinho талбайд анх боолчдын худалдсан газар. Тухайн үедээ сахар, тамхи зэргийг тариалахад боолчдын үүрэг асар их байсан.

1850 онд Америкт боолчлолын эсрэг хөдөлгөөн өрнөж энэ нь Бразильд нөлөөлж 1888онд боолчид чөлөөлөгдөж эрх чөлөөт хүмүүс болсон байна. Боолчлол нь 300 жил үргэлжилсэн байгаам.

1908 оны 6 сарын 18-нд 791 япон хүн Бразилийн Santos боомтод бууж байсан. Кофены талбайд өндөр цалинтайгаар ажиллах гэрээтэй байж. Португал, Герман, Итали зэрэг орны хүмүүс ч байсан. Энэ гэнэн мөрөөдөл байсан гэдэг. Боолчлолын систем устаж үгүй болсон ч кофен талбай дээрх ажил бол асар хүнд бөгөөд их тэсвэр тэвчээр шаардсан ажил байжээ. Одооч хэвээр. Цалин хөлс ч бага.

За гол сэдэв рүүгээ оръё. Кофе тариалдаг нэлээд хэдэн орон байдаг. Англи орон нь Sri Lankā-г колоничилж байсан байгаам. Цай тариалалтаараа дэлхийд дээгүүрт ордог. Португал, Голланд улсын колонид байж байгаад сүүлд 1832 онд Английн колонид бүрэн шилжсэн. 1948 оны 2 сарын 4-нд сая нэг юм Английн колониос ангижирч тусгаар улс болсон. Уг нь Sri Lankā-д кофе тариалдаг байж байгаад яг ямар шалтгаанаар цай тариалдаг болсныг бүү мэд. Гэхдээ л цаанаа нэг учирай байх, түүхийн эх сурвалжуудад ховор тэмдэглэгдсэн байдаг. Номыг бичигч эх нутагтаа байгалийн гаралтай цэвэр кофены газар нээх сонирхолдоо хөтлөгдөн хэд хэдэн удаа Бразиль болон Sri Lankā орно.

Кофенд 3 төрөл байдаг. Арабика буурцагных, энэ нь амт үнэр сайхантай дээд зэрэглэлийн кофе болдог. Робста буурцагных, энэ нь инстант болон лаазтай кофенд л хэрэглэдэг. Рибэрка буурцагных, энэ нь худалдаанд гардаггүй.

Японд Fair trade　гэдэг үгийг сонсох болсон нь 2002 оноос. Энэ үгний нарийн утга учир нь нетэд тодорхой байдаг гэж бодож байна. Сонирхсон хүмүүс хайгаад олж уншаарай. Миний ойлгосноор "шударга худалдаа". Энэхүү шудрага худалдааг явуулдаг газар хэр олон байдаг эсэх нь эргэлзээтэй. Энэ ойлголт бол үйлдвэрлэгчид, тариаланчид зэрэг хүмүүсээс шууд худалдан авах, дунд нь ямар нэгэн зууч байхгүйгээр худалдаа явуулах гэсэн ойлголт. Ингэснээр хэтэрхий бага орлого бүхий үйлдвэрлэгчид, тариаланчдад бүтээгдэхүүнээ өндөр үнээр худалдах, эргээд тэр нь тэд нарт гэрэл гэгээ, ирээдүйдээ итгэл итгэл төрүүлдэг сайн талтай. Хамгийн гол нь тэднийг ядуурлаас гаргана. Худалдан авч буй хүмүүст чашигтай. Зуучлагчдад сул мөнгө өгөхгүй. Үйлдвэрлэгчдэдээ шууд шаардлага тавих боломж олдоно гэх мэтчилэн.

Номыг бичигч маань Sri Lankā-д кофе тариалдаг хүмүүсээс худалдан авч тэднийг ядуурлаас гаргах сайн санаа өвөрлөн өөрийн зардлаар ирж очин газраа, хүмүүсээ судална. Сүүлдээ тухайн орны хүмүүсийн үндэсний зан чанар, өөрийнх нь санхүүний байдал зэргээс болоод мөрөөдлөө орхихын даваан дээр ЖАЙКА-тай учирна. ЖАЙКА-н тусламжтайгаар төсөл хэрэгжүүлж Sri Lankā-н уулын мухар дахь кофе тариалдаг иргэдийн сайн сайхны төлөө ажиллана.

Япон нь кофе хэрэглээгээрээ 3-т ордог гэнэ.

Энэ номд бичигдсэн нэгэн өгүүлбэрийг оруулмаар санагдаад

Хойд зүгийн хэрэглэгч, өмнөд зүгийн үйлдвэрлэгчид

Хойд зүгийн мөлжигч хүмүүс, өмнөд зүгийн ядуучууд

Хойд зүгийн саагчид, өмнөд зүгийн боолчлогчид гэдэг үг. Бодоод байсан үнэн юм билээ.

За нэг иймэрхүү ихийг мэдүүлсэн ном байлаа. Кофегоо уухдаа тэдгээр хүмүүсийн хөдөлмөрийг үнэлээд аль болох асгаж цутгалгүй хэхэ, дээдлэн хүндэтгэж ууж байна аа. Ер нь аливаа бүтээгдэхүүний ард хэн нэгний нөр их хүч хөдөлмөр, хөлс шингэсэн байдаг гэдгийг мэдрээд, нандигнан зөв зохистой, тааруулж хэрэглэх нь зүйтэй юм аа.