Thursday, May 21, 2015

Америкийн мундаг эмэгтэйчүүд

За энэ удаагийн ном маань мундаг эмэгтэйчүүдийн тухай. Ойрд жаахан жендерээр өвчлөх гээд байгааг хэлэх үү, шууд л зээлчихлээ. Хэ хэ

Зохиогч номондоо 55 эмэгтэйг сонгон оруулж, тэдгээрийн нийгэмд нөлөөлж буй мундаг үйл ажиллаагаа, амьдралын хэв маягын тухай бичсэн байна.

Өөрөө эхнэрээ даган америкт ирсэн. Эхнэр нь докторт сурах гэж ирсэн. Хүүхэд нь төрөөд америкийн иргэж болсон тул тэндээ нэлээд удахаар шийдсэн. Нийтдээ 15 жил амьдарч байна. Ингэхдээ эхнэрээ ажилд нь үдчихээд, хүүхдээ сургуульд нь явуулчихаад өөрөө гэртээ.

Гэртээ мэдээж гэдсээ илээд хэвтэхгүй. Бичгийн ширээндээ тухалж аваад америкийн кино ертөнцийн тухай японы нэгэн сэтгүүлд нийтлэл бичиж өгнө. Энэ нь түүний ажил.

Иймэрхүү гэртээ ажлаа хийдэг нөхрүүд олон байдаг, Жишээ нь хөршүүдээс нь гэхэд л үл хөдлөх хөрөнгийн газар ажилладаг эхнэрээ ажилд нь үдчихээд, өөрөө студидээ ажиллана. Гражаа засаж тохижуулаад бяцхан студи болгочихсон. Түүндээ өөрийн дуу оруулсан бичлэгүүдээ засварлана. Учир нь тэрбээр дуу оруулагч жүжигчин.

Бас нэг хөрш нь бага сургуулийн захирал эхнэрээ ажилд нь үдчихээд өөрөө ногоо тарих ажилдаа ханцуй шамлан орно. Учир нь тэрбээр химийн янз бүрийн бодис хэрэглэлгүйгээр органик ногоо тарьдаг.

Гэх мэтчилэн америкт нөхрөөсөө өндөр цалинтай, орлоготой эхнэрүүд олон. Бүр 40 хувьд хүрээд байгаа.

За үүний нэг шалтгаан нь техникийн, нарийн мэргэжилтэн, удирдах албан тушаалтан, бизнес эрхлэгч эмэгтэй хүмүүсийн тоо өссөнтэй холбоотой.

Нөгөө нэг шалтгаан нь эмэгтэйчүүд өндөр боловсрол эзэмших явдал. Ингэхдээ эмэгтэйчүүд маань эхлээд ажилд орон, хэдэн жил ажиллаж сургалтын төлбөрөө хуримтлуулж байгаад эргэн сурах тохиолдол элбэг.

Мөн ингэж сурчихаад эргэн ажил хайхад тийм ч хүндрэлтэй байхаа больсон.

Glass ceiling гэдэг ойлголт бага багаар арилж байна. Энэ нь ажилд ороход нас заах, хүүхэдтэй эсэх түүнээс нь хамаараад ажилд авах авахгүйгээ шийдэх тухай хуульчилж зааж өгсөн ч тэр бүр эмэгтэйчүүд дээшилж дэвших нь ховор байсан. Үүнийг glass ceiling гэж нэрлэдэг бөгөөд сүүлийн үед эмэгтэйчүүд харьцангуй боловсорч энэхүү хуучинсаг үзлийг халахад ихээхэн үүрэг гүйцэтгэж байна.

Өдгөө америкт аж ахуйн нэгжүүдийн гүйцэтгэх албанд 43 хувь нь эмэгтэйчүүд, удирдах албан тушаал(захирал)-д 14 хувь нь эмэгтэйчүүд эзэлдэг.

Ерөнхийлөгч Обама ч гэсэн өөрийн засгийн газраа бүрдүүлэхдээ эмэгтэйчүүдийг олноор нь багтаа оруулсан.
Хэн хэн ч гэчихэв дээ, зөндөө л хүний нэр, албан тушаалтай нь бичсэн байсан.

Эмэгтэйчүүдийн янз бүрийн хэлбэрийн тэмцлийн үр дүнд өнөөгийн америкийг бүтээгдсэн гэхэд хилсдэхгүй.

Японы хувьд удирдах албан тушаал дахь эмэгтэйчүүдийн эзлэх хувь 11,1 байдгаараа солонгостой адил бөгөөд хөгжингүй орнууддаа хамгийн доогуурт жагсана.

Тухайн орны хөгжих эсэх нь "Эмэгтэйчүүдийнхээ байр суурь"-д хэрхэн хандаж байгаагаараа тодорхойлогдоно. Эмэгтэйчүүд өндөр боловсрол эзэмшин, эмэтгэйчүүд тэгш эрхтэйгээр аливаа үйлд оролцдог улс хөгжих нь даамжиггүй ээ.

Дээхэн би нь бас нэг хүний блогоос ингэж уншиж байлаа.
Монголд эмэгтэйчүүд нь маш идэвхитэй, монгол орныг хэн авч явж байна? Эмэгтэйчүүд нь л авч явж байна. Монгол эмэгтэй бол маш дайчин, шинийг эрэлхийлсэн, аливаа зүйлийг мэдчих юмсан гэдэг хүслээр чих зөөлөнтэй, маш чадварлаг гээд зөндөө магтсан байсан. Япон хүн шүү тэгэж магтсан байсан.
Эсрэгээрээ эрчүүд нь залхуу, чих хатуу, худлаа пээдгэр, наанаа их цэцэн мэргэн үгтэй, ажил хэрэгт тэр нь биелэх нь ховор, бүдүүлэг, нэг л их ажил хийж гэрээ тэжээж байгаа нэртэй...

Японд миний ажигласан бас нэг зүйл бол: энд сурахаар ирэгсдийн ихэнхийг нь хүүхнүүд эзлэнэ. Тэдэн дунд гэр бүлтэй хүмүүс ч их. Бүгдийг амжуулаад байдаг мундаг улс.

Түрүү жил энд 3 долоо хоноийг сургалтаар 6 хүүхэд ирсэн. Бүгд л охид. Хариуцсан япон хүмүүс яагаад нэг ч хөвгүүн байхгүй байна аа? гээд л гайхаад байсан. Тэгсэн гол ажлыг нь даадаг, би нь хааяа шөргөөцөлдчихдөг гээд байдаг хувийн ааш жаахан тийм ч ажилдаа мундаг нэгэн эмээ тэгсэн шүү дээ:
-Монгол эрчүүд хичээл хийх дургүй юм чинь, яаж тэнцдэг юм? Бөхөө л барилдаад байж байдаг юм, нэг бол бөхөө үзэж малийгаад л сууж байдаг юм чинь. Монгол бөх дээрээс нь сүмо нэмэгдээд бүр ч хийх юмгүй болсон. гэж авсан. Ха ха

Хүүтэй болбол хичээлээр л шахаад байхаас, хэхэ. Эдэнд монгол эрчүүд бүгд тийм биш гэж харуулая л даа. Тийм ээ.

За за ном танилцуулах гэсэн биш далийсан байна. Ямар ямар бүсгүйчүүдийн тухай оруулсныг дараагийин бичлэгт...

4 comments:

  1. Anonymous1:06 AM

    Daraagiin bichlegiig huleenee hu. hehe. Bi ch bas sanal neg bna.Mongolchuud ertnees erchuud ni geriin ezen geed gaduur dotuur yavaad hashaa barih geh met tom ajlaa l hariutsaad ar gertee yu ch bolj bgaag anzaardaggui, tom yarij naimaa usergeh zereg ajil hiideg, emegteichuud ni heden huuhdee hun bolgoj humuujuuleh geh met nariin, anhaaral,tuvlurul shaardsan ajil hiideg bn biz. Tegeed baigaliin shalgarlaar emegteichuud ni avhaaljtai, ajilsag bolson bj ch magad. hihi. Bas 15 jiliin tursh sudlaad aavuud ni huuhdiinhee humuujild onts anhaarch bval huuhded eejees iluu huchtei nuluu uzuulj chaddag gesen sudalgaa garsan bna lee.Tegeheer...bi lav huutei bol aavd ni humuujliig ni daatgana.

    ReplyDelete
  2. Odoo ued bol hamtdaa l buh zuild erh tegsh oroltsood yavah...

    Sudalgaa ni ih dajgui yum bna. aavd ni daalgah zuil bval daalgaad l bh heregtei, tertei tergu bidnees baga oroltsono, huuhdiin humuujild...

    ReplyDelete
  3. мундаг байнаа .. таалагдаж байна..
    би бас нэг сургуулийн бараа харах санаатай байга шдээ кэкэ

    ReplyDelete
  4. мундаг байнаа .. таалагдаж байна..
    би бас нэг сургуулийн бараа харах санаатай байга шдээ кэкэ

    ReplyDelete